زیارت عاشورا

بسم الله الرحمن الرحیم


اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا اَبا عَبْدِ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَابْنَ رَسُولِ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَابْنَ اَمیرِ­الْمُؤْمِنینَ وَابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیّینَ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَابْنَ فاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِساءِ الْعالَمینَ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا ثارَ اللَّهِ وَابْنَ ثارِهِ وَالْوِتْرَ الْمَوْتُورَ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ وَ عَلَى الْاَرْواحِ الَّتى حَلَّتْ بِفِنائِکَ عَلَیْکُمْ مِنّى جَمیعاً سَلامُ اللَّهِ اَبَداً ما بَقیتُ وَ بَقِىَ اللَّیْلُ وَالنَّهارُ یا اَبا عَبْدِ اللَّهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الرَّزِیَّةُ وَ جَلَّتْ وَ عَظُمَتِ الْمُصیبَةُ بِکَ عَلَیْنا وَ عَلى جَمیعِ اَهْلِ الْاِسْلامِ وَ جَلَّتْ وَ عَظُمَتْ مُصیبَتُکَ فِى السَّمواتِ عَلى جَمیعِ اَهْلِ السَّمواتِ فَلَعَنَ اللَّهُ اُمَّةً اَسَّسَتْ اَساسَ الظُّلْمِ وَالْجَوْرِ عَلَیْکُمْ اَهْلَ الْبَیْتِ و لَعَنَ اللَّهُ اُمَّةً دَفَعَتْکُمْ عَنْ مَقامِکُمْ وَ اَزالَتْکُمْ عَنْ مَراتِبِکُمُ الَّتى رَتَّبَکُمُ اللَّهُ فیها


سلام بر تو اى ابا عبد اللَّه؛ سلام بر تو اى فرزند رسول خدا؛ سلام بر تو اى فرزند امیر المؤمنین و اى فرزند سیّد اوصیا؛ سلام بر تو اى فرزند فاطمه زهرا سیّده زنان اهل عالم؛ سلام بر تو اى کسى که از خون پاک تو و پدر بزرگوارت خدا انتقام مى‏کشد؛ و از ظلم و ستم وارد بر تو دادخواهى مى‏کند. سلام بر تو و بر ارواح پاکى که در حرم مطهرت با تو مدفون شدند. بر جمیع شما تا ابد از من درود و تحیت و سلام خدا باد. تا دلیل و نهار در جهان بر قرار است. اى ابا عبد اللَّه همانا تعزیتت (در عالم) بزرگ و مصیبتت در جهان بر ما شیعیان و تمام اهل اسلام سخت و عظیم و ناگوار و دشوار بود. و تحمل آن مصیبت بزرگ در آسمانها بر جمیع اهل سموات نیز سخت و دشوار بود. پس خدا لعنت کند امتى که اساس ظلم و ستم را بر شما اهل بیت رسول بنیاد کردند و خدا لعنت کند امتى را که شما را از مقام و مرتبه (خلافت) خود منع کردند و رتبه‏ هایى که خدا مخصوص به شما گردانیده بود، از شما گرفتند


وَ لَعَنَ اللَّهُ اُمَّةً قَتَلَتْکُمْ وَ لَعَنَ اللَّهُ الْمُمَهِّدینَ لَهُمْ بِالتَّمْکینِ مِنْ قِتالِکُمْ بَرِئْتُ اِلَى اللَّهِ وَ اِلَیْکُمْ مِنْهُمْ وَ مِنْ اَشْیاعِهِمْ وَ اَتْباعِهِمْ وَ اَوْلِیائِهِمْ یا اَبا عَبْدِ اللَّهِ اِنّى سِلْمٌ لِمَنْ سالَمَکُمْ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حارَبَکُمْ اِلى یَوْمِ الْقِیمَةِ وَ لَعَنَ اللَّهُ آلَ زِیادٍ وَ آلَ مَرْوانَ وَ لَعَنَ اللَّهُ بَنى اُمَیَّةَ قاطِبَةً وَ لَعَنَ اللَّهُ ابْنَ مَرْجانَةَ وَ لَعَنَ اللَّهُ عُمَرَ بْنَ سَعْدٍ وَ لَعَنَ اللَّهُ شِمْراً وَ لَعَنَ اللَّهُ اُمَّةً اَسْرَجَتْ وَ اَلْجَمَتْ وَ تَنَقَّبَتْ لِقِتالِکَ بِاَبى اَنْتَ وَ اُمّى لَقَدْ عَظُمَ مُصابى بِکَ فَاَسْئَلُ اللَّهَ الَّذى اَکْرَمَ مَقامَکَ وَ اَکْرَمَنى بِکَ اَنْ یَرْزُقَنى طَلَبَ ثارِکَ مَعَ اِمامٍ مَنْصُورٍ مِنْ اَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَللَّهُمَّ اجْعَلْنى عِنْدَکَ وَجیهاً بِالْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلامُ فِى الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ



خدا لعنت کند آن امتى که شما را کشتند و خدا لعنت کند آن مردمى را که از امراى ظلم و جور براى قتال با شما اطاعت کردند. من به سوى خدا و به سوى شما از آن ظالمان و شیعیان آنها و پیروان و دوستانشان بیزارى مى‏جویم. اى ابا عبد اللَّه من تا قیامت سلم و صلحم با هر که با شما صلح است و در جنگ و جهادم با هر که با شما در جنگ است. خدا لعنت کند آل زیاد و آل مروان را. و خدا لعنت کند بنى­امیه را تمامی و لعنت کند پسر مرجانه را و لعنت کند عمر سعد را و خدا لعنت کند شمر را. و خدا لعنت کند گروهى را که اسبها را براى جنگ با حضرتت زین و لگام کردند و بر تو بناگاه هجوم آوردند و براى جنگ با تو مهیا گشتند. پدر و مادرم فداى تو باد؛ تحمل حزن و مصیبت بر من به واسطه ظلم و ستمى که بر شما رفته سخت دشوار است. پس از خدایى که مقام تو را گرامى داشت و مرا هم به واسطه دوستى تو عزّت بخشید از او درخواست می­کنم که روزى من گرداند تا با امام منصور از اهل بیت محمد صلى اللَّه علیه وآله خون­خواه تو باشم. پروردگارا مرا به واسطه حضرت حسین نزد خود در دو عالم وجیه و آبرومند گردان



یا اَبا عَبْدِ اللَّهِ اِنّى اَتَقَرَّبُ اِلَى اللَّهِ وَ اِلى رَسُولِهِ وَ اِلى اَمیرِ الْمُؤْمِنینَ وَ اِلى فاطِمَةَ وَ اِلَى الْحَسَنِ وَ اِلَیْکَ بِمُوالاتِکَ وَ بِاْلبَرائَةِ مِمَّنْ اَسَّسَ اَساسَ ذلِکَ وَ بَنى عَلَیْهِ بُنْیانَهُ وَ جَرى فى ظُلْمِهِ وَ جَوْرِهِ عَلَیْکُمْ وَ عَلى اَشْیاعِکُمْ بَرِئْتُ اِلَى اللَّهِ وَ اِلَیْکُمْ مِنْهُمْ وَ اَتَقَرَّبُ اِلَى اللَّهِ ثُمَّ اِلَیْکُمْ بِمُوالاتِکُمْ وَ مُوالاةِ وَلِیِّکُمْ وَ بِالْبَرائَةِ مِنْ اَعْدائِکُمْ وَالنَّاصِبینَ لَکُمُ الْحَرْبَ وَ بِالْبَرائَةِ مِنْ اَشْیاعِهِمْ وَ اَتْباعِهِمْ اِنّى سِلْمٌ لِمَنْ سالَمَکُمْ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حارَبَکُمْ وَ وَلِىٌّ لِمَنْ والاکُمْ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عاداکُمْ فَاَسْئَلُ اللَّهَ الَّذى اَکْرَمَنى بِمَعْرِفَتِکُمْ وَ مَعْرِفَةِ اَوْلِیائِکُمْ وَ رَزَقَنِى الْبَرائَةَ مِنْ اَعْدائِکُمْ اَنْ یَجْعَلَنى مَعَکُمْ فِى الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ


اى ابا عبد­اللَّه من به درگاه خدا تقرب جسته و به درگاه رسولش و به نزد حضرت فاطمه و حضرت حسن و به حضرت تو قرب مى‏طلبم به واسطه محبت و دوستى تو. و بیزارى از کسانى که اساس و پایه ظلم و بیداد را بر شما بنا نهادند و بیزارم از پیروان آنها و به درگاه خدا و نزد شما اولیاء خدا از آن مردم ستمکار ظالم بیزارى مى‏جویم و اول به درگاه خدا؛ سپس نزد شما تقرب مى‏جویم به سبب دوستى شما و دوستى دوستان شما و به سبب بیزارى جستن از دشمنان شما. و بیزارى از مردمى که با شما به جنگ و مخالفت برخاستند و از شیعیان و پیروان آنها هم بیزارى می­جویم. اى بزرگواران من سلم و صلحم با هر کس که با شما صلح است و در جنگ و مخالفتم با هر کس که با شما به جنگ است و دوستم با دوستان شما و دشمنم با دشمنان شما. پس از کرامت حق درخواست مى‏کنم به معرفت شما و دوستان شما مرا گرامى سازد و همیشه بیزارى از دشمنان شما را روزى من فرماید و مرا در دنیا و آخرت با شما قرار دهد


وَ اَنْ یُثَبِّتَ لى عِنْدَکُمْ قَدَمَ صِدْقٍ فِى الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ وَ اَسْئَلُهُ اَنْ یُبَلِّغَنِىَ الْمَقامَ الْمَحْمُودَ لَکُمْ عِنْدَ­اللَّهِ وَ اَنْ یَرْزُقَنى طَلَبَ ثارى مَعَ اِمامٍ هُدىً ظاهِرٍ ناطِقٍ بِالْحَقِّ مِنْکُمْ وَ اَسْئَلُ اللَّهِ بِحَقِّکُمْ وَ بِالشَّأْنِ الَّذى لَکُمْ عِنْدَهُ اَنْ یُعْطِیَنى بِمُصابى بِکُمْ اَفْضَلَ ما یُعْطى مُصاباً بِمُصیبَتِه مُصیبَةً ما اَعْظَمَها وَ اَعْظَمَ رَزِیَّتَها فِى الْاِسْلامِ وَ فى جَمیعِ السَّمواتِ وَالْاَرْضِ اَللَّهُمَّ اجْعَلْنى فى مَقامى هذا مِمَّنْ تَنالُهُ مِنْکَ صَلَواتٌ وَ رَحْمَةٌ وَ مَغْفِرَةٌ اَللَّهُمَّ اجْعَلْ مَحْیاىَ مَحْیا مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ مَماتى مَماتَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ



و در دو عالم به مقام صدق و صفاى با شما مرا ثابت بدارد و باز از خدا درخواست می­کنم که به مقام محمودى که خاص شما است مرا برساند. و مرا نصیت کند که در رکاب امام زمان شما اهلبیت، که هادى و ظاهر شونده ناطق به حق است؛ خون­خواه باشم. و از خدا به حق شما و به شأن و مقام تقرب شما نزد خدا در خواست مى‏کنم، که ثواب غم و حزن و اندوه مرا به واسطه مصیبت بزرگ شما، بهترین ثوابى که به هر مصیبت زده‏اى عطا مى‏کند به من آن ثواب را عطا فرماید. و مصبت شما آل محمد در عالم اسلام بلکه در تمام عالم سماوات و ارض چقدر بزرگ بود و بر عزادارانش تا چه حد سخت و ناگوار گذشت. پروردگارا مرا در این مقام که هستم از آنان قرار ده که درود و رحمت و مغفرتت شامل حال آنها است. پروردگارا مرا به آیین محمد و آل اطهارش زنده بدار و گاه رحلت هم به آن آیین بمیران


اَللَّهُمَّ اِنَّ هذا یَوْمٌ تَبَرَّکَتْ بِهِ بَنُو اُمَیَّةَ وَ ابْنُ آکِلَةِ الْاَکْبادِ اللَّعینُ ابْنُ اللَّعینِ عَلى لِسانِکَ وَ لِسانِ نَبِیِّکَ صَلَى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فى کُلِّ مَوْطِنٍ وَ مَوْقِفٍ وَقَفَ فیهِ نَبِیُّکَ صَلَى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَللَّهُمَّ الْعَنْ اَباسُفْیانَ وَ مُعاوِیَةَ وَ یَزیدَ بْنَ مُعاوِیَةَ عَلَیْهِمْ مِنْکَ اللَّعْنَةُ اَبَدَ الْآبِدینَ وَ هذا یَوْمٌ فَرِحَتْ بِهِ آلُ زِیادٍ وَ آلُ مَرْوانَ بِقَتْلِهِمُ الْحُسَیْنَ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَیْهِ اَللَّهُمَّ فَضاعِفْ عَلَیْهِمُ اللَّعْنَ مِنْکَ وَالْعَذابَ الْاَلیمَ اَللَّهُمَّ اِنّى اَتَقَرَّبُ اِلَیْکَ فى هذَا الْیَوْمِ وَ فى مَوْقِفى هذا وَ اَیَّامِ حَیاتى بِالْبَرائَةِ مِنْهُمْ وَاللَّعْنَةِ عَلَیْهِمْ وَ بِالْمُوالاتِ لِنَبِیِّکَ وَ آلِ نَبِیِّکِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السَّلامُ.




پروردگارا این روز؛ روزى است که مبارک می دانستند آن را بنى امیه و پسر جگر خوار و یزید پلید لعین، پسر معاویه ملعون در زبان تو و زبان رسول تو صلى اللَّه علیه و آله در هر مسکن و منزل که رسول تو توقف داشت (همه جا او را به لعن یاد کرد). پرورگارا لعنت فرست بر ابى­سفیان و بر پسرش معاویه و پسرش یزید پلید. بر همه آنان لعن ابدى فرست و این روز (عاشوراء) روزى است که آل زیاد بن ابیه لعین و آل مروان بن حکم خبیث، به واسطه قتل حضرت حسین صلوات اللَّه علیه شادان بودند. پروردگارا تو لعن و عذاب الیم آنان را چندین برابر گردان. پروردگارا من به تو در این روز و در این مکان و در تمام دوران زندگانى به بیزارى جستن و لعن بر آن ظالمان و دشمنى آنها و بدوستى پیغمبر وآل اطهار او تقرّب می­جویم.


سپس 100 مرتبه می­گویی:

اَللَّهُمَّ الْعَنْ اَوَّلَ ظالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ آخِرَ تابِعٍ لَهُ عَلى ذلِکَ اللَّهُمَّ الْعَنِ الْعِصابَةَ الَّتى جاهَدَتِ الْحُسَیْنِ وَ شایَعَتْ وَ بایَعَتْ عَلى قَتْلِهِ اَللَّهُمَّ الْعَنْهُمْ جَمیعاً.



و آنگاه 100 مرتبه تأکید می­نمایی:

اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا اَبا عَبْدِ اللَّهِ وَ عَلَى الْاَرْواحِ الَّتى حَلَّتْ بِفِنائکَ عَلَیْکَ مِنّى سَلامُ اللَّهِ اَبَداً ما بَقیتُ وَ بَقِىَ اللَّیْلُ وَالنَّهارُ وَ لا جَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنّى لِزِیارَتِکُمْ اَلسَّلامُ عَلَى الْحُسَیْنِ وَ عَلى عَلِىِّ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ عَلى اَصْحابِ الْحُسَیْنِ.


پروردگارا تو لعنت فرست بر اوّل ظالمى که در حق محمد و آل پاکش صلوات الله علیهم ظلم و ستم کرد. و آخرین ظالمى که از آن ظالم نخستین در ظلم تبعیّت کرد. پروردگارا تو بر جماعتى که بر علیه حضرت حسین بجنگ برخاستند لعنت فرست و بر شیعیانشان و بر هر که با آنان بیعت کرد و از آنها پیروى کرد. خدایا بر همه لعنت فرست.



سلام بر تو اى ابا عبد اللَّه و بر ارواح پاکى که فانی در وجود تو شدند. سلام خدا از من بشما باد الى­الابد مادامى که شب و روزی برقرار و باقى است و خدا این زیارت مرا آخرین عهد با حضرتت قرار ندهد. سلام بر حضرت حسین و بر حضرت على بن الحسین و بر فرزندان حسین و بر اصحاب حسین


و آنگاه می­گویی:

اَللَّهُمَّ خُصَّ اَنْتَ اَوَّلَ ظالِمٍ بِاللَّعْنِ مِنّى وَابْدَأْ بِهِ اَوَّلاً ثُمَّ الثَّانِىَ وَالثَّالِثَ والرَّابِعَ اَللَّهُمِّ الْعَنْ یَزیدَ خامِساً وَالْعَنْ عُبَیْدَ اللَّهِ بْنَ زِیادٍ وَابْنَ مَرْجانَةَ وَ عُمَرَ بْنَ سَعْدٍ وَ شِمْراً وَ آلَ اَبى سُفْیانَ وَ آلَ زِیادٍ وَ آلَ مَرْوانَ اِلى یَوْمِ الْقِیمَةِ.



سپس به سجده رفته و می­گویی:

اَللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکِرینَ لَکَ عَلى مُصابِهِمْ اَلْحَمْدُ للَّهِ عَلى عَظیمِ رَزِیَّتى اَللَّهُمَّ ارْزُقْنى شَفاعَةَ الْحُسَیْنِ یَوْمَ الْوُرُودِ وَ ثَبِّتْ لى قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَکَ مَعَ الْحُسَیْنِ وَ اَصْحابِ الْحُسَیْنِ الَّذینَ بَذَلُوا مُهَجَهُمْ دُونَ الْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلامُ.


پروردگارا تو لعنت مرا مخصوص گردان باولین شخص ظالم و اول در حق اولین ظالم و آنگاه در حق دومین و سوّمین و چهارمین. پروردگارا و آنگاه لعنت فرست بر یزید پنجم آن ظالمان و باز لعنت فرست بر عبید اللَّه بن زیاد پسر مرجانه و عمر سعد و شمر و آل ابى سفیان و آل زیاد و آل مروان تا روز قیامت 

ذکر سجده:

خدایا ترا ستایش مى­کنم بستایش شکر گذاران تو؛ برغم اندوهى که بمن در مصیبت رسید. سپاس خدا را، بر عزادارى و اندوه و غم بزرگ من. پروردگارا شفاعت حضرت حسین را روزى که بر تو وارد می­شوم نصیبم بگردان. و مرا نزد خود ثابت قدم بدار به صدق و صفا در روزى که بر تو وارد می­شوم؛ با حضرت حسین و اصحابش که در راه خدا جانشان را نزد حسین فدا کردند (همنشین) باشم.


التماس دعا

دعای امام عصر(عج) برای دیگران

دعای امام عصر (عج) برای کسی که برای فرج و یاری آن حضرت دعا کند نویسنده "مکیال المکارم" می گوید : از جمله اثرات دعا برای مولای ما حضرت مهدی اروحناه فدا آن است ، که دعای آن بزرگوار شامل حال کسی می شود که برای آن حضرت دعا کند. دلیل این مطلب آن است که علاوه بر این که ایشان بیش از هر کس نسبت به سپاسگزاری از کسی که به وی نیکی و احسان کند ، اهتمام دارند ، در دعای حجاب خود که در کتاب "مهج الدعوات" آمده است ؛ پس از دعا برای تعجیل فرج فرموده است : ... هر کسی را که برای پیروزی آیین تو از من پیروی می نماید ، تایید فرما و در راه خودت از مجاهدین و جهادکنندگان قرار بده و بر کسانی که سوء قصدی نسبت به من و ایشان کرده اند ، یاری فرما .. . بدون شک ، دعا برای آن حضرت و تعجیل در فرج با کفایتش ، نوعی پیروی و یاری کردن آن بزرگوار است ؛ زیرا یکی از نمونه های یاری دین و ایمان و یاری امام زمان اروحناه فدا ، یاری کردن زبانی است ، و دعا برای آن حضرت از اقسام یاری کردن زبانی به حساب می آید و این چیزی نیست که بر کسی پنهان باشد. همچنین بیان علی بن ابراهیم قمی در تفسیرش ، گفتار ما را تایید می کند. ایشان در تفسیر آیه شریفه " اگر به شما احترام شد ، شما نیز بهتر از آن یا به همان شکل ادای احترام را پاسخ دهید. " (نساء 86) ؛ فرموده است : منظور از تحیّت ، سلام و موارد دیگری از کارهای نیک است ، زیرا که دعا از برترین نوع احسان و نیکی است. بنابراین هنگامی که بنده مومن برای مولایش امام عصر (اروحناه فداه) دعا کند ، و این کار را خالصانه انجام دهد ، مولای بزرگوارش نیز در پاداش او دعایی خالص برای او خواهد کرد. بدیهی است ، دعای امام زمان (عج) برای شخص ، کلید تمام خیرات و خوبی ها ، و نابود کننده همه بدی ها است. گواهی و تایید این گفتار ، سخن مرحوم قطب راوندی در کتاب "خرائج" است ؛ وی می گوید : گروهی از اهل اصفهان - که از جمله ایشان ابوالعبّاس احمد بن نصر ، و ابوجعفر محمد بن علویه هستند - برایم بازگو کردند که مردی به نام عبدالرحمان در اصفهان بود و از شیعیان به حساب می آمد. از او پرسیده شد که به چه دلیل تو از بین تمام مردم روزگار خود ، امام هادی (ع) را انتخاب کرده و او را امام و پیشوای خود قرار دادی ؟! وی گفته است : چیزی را مشاهده کردم که برایم واجب شده است تا او را امام خود بدانم. من مردی فقیر و بی چیز بودم ، ولی زبانی گویا داشتم و پر جرأت بودم. در یکی از سال ها مردم اصفهان مرا از شهر بیرون کردند ؛ من نیز به همراه عده ایی برای شکایت و دادخواهی به دیار متوکل عباسی (حاکم وقت) می رفتند ، به راه افتادم ؛ تا آنکه به قصر حکومتی او رسیدیم . در این هنگام ، دستور احضار امام هادی (علیه السلام) را صادر کرد. از بعضی از حاضران پرسیدم : این مردی که دستور احضارش را داده اند ، کیست ؟ گفتند : او یکی از فرزندان علی (علیه السلام) است که شیعیان او را امام و پیشوای خود می دانند. و من حتم دارم که متوکل او را برای کشتن احضار کرده است. من گفتم : من از اینجا نمی روم تا ببینم او چگونه مردی است ! پس از مدتی آن حضرت را در حالی که سوار بر اسب بود مشاهده کردم ، مردم در سمت راست و چپ آن حضرت صف کشیده بودند و به سویش می نگریستند. با دیدن او ، محبت و دوستیش در قلبم قرار گرفت و برای او در درون خود مشغول دعا شدم تا خداوند او را از شر ّ متوکل (لعین) در امام بدارد. آن بزرگوار نگاهش را به یال اسب دوخته بود و از بین مردم حرکت می کرد ، و به راست و چپ خود نیز نگاه نمی کرد. من نیز در درون پیوسته برای او دعا می کردم. هنگامی که خواست از کنار من عبور کند ، رو به من کرد و فرمود : خداوند ، دعایت را اجابت فرماید ، عمرت را طولانی و دارایی و فرزندانت را بسیار گرداند. آنگاه من از شکوه و هیبت او بر خود لرزیدم و بین دوستانم افتادم ، پرسیدند : چه اتفاقی برایت افتاده است ؟ گفتم : خوبم (وای هیچ چیزی در مورد آن جریان به هیچ کس نگفتم) پس از این جریان به اصفهان بازگشتیم و به واسطه دعای آن بزرگوار ، خداوند نیز راه های درآمد را به رویم گشود ، به گونه ایی که در حال حاضر هزار هزار درهم ارزش خانه و اموال درون خانه ام می باشد و بیرون از منزلم نیز ثروت و دارایی دارم. ده فرزند نصیبم شده و پیش از هفتاد سال از عمرم می گذرد. من ، این مرد بزرگوار را به عنوان پیشوای خود برگزیدم و او را امام خود می دانم ، چرا که او چیزی را که در خاطر من می گذشت ، متوجه شد و برایم دعا کرد ، و خداوند نیز دعایش را در حقم مستجاب فرمود. عرض می کنم : ای خردمند ، با دقت اندیشه کن و ببین چگونه مولای ما امام هادی (علیه السلام) ، پاداش دعا و احسان این مرد اصفهانی را داد و آن گونه برایش فرمود ! با این که وقتی آن شخص برای امام (علیه السلام) دعا کرد ، هنوز جزو پیروان امام (علیه السلام) نبود. آیا با وجود این جریان ، می توانی گمان کنی در مورد امام عصر و مولایمان حضرت مهدی (عج) با اینکه تو از شیعیان او هستی ، که اگر دعایش کنی ، او در مقابل برای تو دعای خیر نمی کند ؟ نه ! به خدایی که جن و بشر را آفرید ، چنین نیست ، بلکه آن حضرت - اگر چه مومنان نسبت به این جهت بی توجهی می کنند - برای مومنان و شیعیانش دعا می کند ، زیرا تمام احسان ها و نیکی ها از ناحیه آن حضرت است. از جمله اموری که تاکید بر مدّعای ما می نماید این است که یکی از برادران شایسته و بزرگوارم به من گفت که در عالم رویا حضرت مهدی (عج) را ملاقات کرده و آن حضرت به او فرموده اند : من حتما برای هر مومنی که در مجلس عزا ، بعد از یاد مصیبت های سیدالشهدا (علیه السلام) برایم دعا کند ، دعا می کنم. از خداوند درخواست توفیق دعا برای آن حضرت را داریم ، همانا او شنوای داناست. (مکیال المکارم 333/1) توضیحات سایت :شاید شما با خواندن این متن ، به دعا کردن برای مولای خود ترغیب شوید ، تا هم دعایی برای ظهور ایشان کرده باشید و هم گره از مشکلات خود بگشاید ، اما ممکن است بعد از مدتی دعاکردن ، نتیجه ایی در حل مشکلات خود نیابید ! نکته فراموش شده چیست ؟ نکته فراموش شده این است که شما در دعا خالص نبوده اید ، و هدف شما از دعا فقط تعجیل ظهور نبوده است ، به عباراتی شما خالصانه و فقط برای تعجیل ظهور دعا نکرده اید و هدف این بوده که دعا برای ایشان بهانه ایی برای رفع گرفتاری های خودتان باشد ، و چه بسا اینکه با حل مشکلات شما ، این دعاها خاتمه یابد و یا دستکم کمرنگ شود و این دلیل نبود خلوص در دعا است. البته بسیاری هستند که با وجود عدم خلوص باز گرفتاری هایشان مرتفع می شود و این فقط دلیلش رحمت خدا و خلیفه او (عج) است. پس بیایید مه برای خود ، بلکه فقط برای مهدی (عج) و تعجیل فرج او دعا کنیم. منبع : کتاب صحیفه مهدیه

سایت مناجات

گنجینه

                                                              دعای حضرت امام سجاد هنگام طلب عفو و گذشت

بار الها ،ای آنکه رحمتش فریاد رس گنه کاران است ،و ای آنکه درماندگان به یاد احسانش پناه می برند ، و ای آنکه خطا کاران از ترسش با آه و ناله می گریند، ای آرام دل هر وحشت زدهء سر گردان ،و ای گشایش دهندهء هر غمدیده ء دل شکسته ء و ای پناه دهنده ء هر ناکام بی پناه ، و ای یاور هر محتاج رانده شده از درها ، تویی که علم و رحمتت همه چیز را فرام گرفته ، وتویی که برای هر آفریده در نعمتهایت سهمی قرار داده ای ،و تویی که عفو و بخشایشت از کیفرت والاتر است ، و تویی که مهرت بر غضبت پبشی می گیرد ، و تویی که جود و عطایت بیش از منع و حرمانت است . و تویی که همه خلایق را از رحمت واسعه خود وسعت عطا کردی و به تمام خاق عالم حظ و بهره کامل بخشیدی ، و تویی که در برابر عطا و بخشش خود پاداش نمی خواهی ، و تویی که در مجازات معصیت کاران زیاده روی نمی کنی .

ومن ، ای خدابندهء توام که چون او را به دعا فرمان دادی ، لبیک و سعدیک گفت ، من اینک پروردگارا در پیشگاهت به خاک افتاده ام ، منم که بار گناهان پشتم را گران کرده ، و منم که عمرم در گناه فانی گشت ، و منم که از روی نادانی تو را معصیت کرده در صورتیکه سزاوار نافرمانیم نبودی ،حال ای خدای من آیا به کسی که تو را بخواند ترحم می نمایی؟ تا در دعا بکوشم ، و یا هر که به درگاهت می گرید می آموزی ؟ یا هر کس را که از روی توکل از فقر خویش تنها به تو شکایت برد بی نیاز می کنی ؟ بار الها آن کس را که جز تو صاحب کرمی در عالم نمی شناسد نومید مگردان ،و کسی را که به احدی به غیر تو بی نیاز نمی شود ذلیل و خوار مگردان ،بار الها بر محمد و آل محمد درود فرست ،و مرا مشمول رحمتت نما و تویی که خود را به عفو و بخشش ستوده ای مرا هم شامل عفو و بخششت بفرما .

ای خدا من تو ریزش اشک چشمم را از ترست ، و تپش قلبم را از خوفت ،و لرزش دست و پایم را از هیبتت می بینی ،همه اینها نشانه شرمساریم نسبت بتو از زشتی کاریم می باشد و بدین جهت صدایم از ناله خاموش شده ، و زبانم از راز و زشتیهای مرا که پنهان ساختی و مرا رسوا ننمودی ، و چه بسیار عیب و جهل ها که از من سر زده و پرده آن را بر من ندریدی و ننگ آن را چون طوق بر گردنم نیفکندی ، و زشتی هایش را بر همسایگان کنجکاو و عیب جو – و آنانکه نسبت به نعمتهایی که به من ارزانی فرمودی حسد می ورزند – آشکار نساختی ، باز هم این همه لطف و عنایت مرا از دنبال کردن بدیهایی که از من سراغ داری باز نداشت ، پس چه کسی از من دورتر است ؟ در حالی  که نعمتهایت را در مسیر معصیت و نافرمانی مصرف میکنم ، و چه کسی بیش از من به منجلاب باطل فرو رفته ، و بر من در اقدام به زشتی پیشی گرفته با این که هنگام توقف بر سر دو راهی دعوت تو و دعوت شیطان ، ولی از دعوت شیطان با چشم باز و علی" رغم شناختی که از او دارم ، و اغوایش را فراموش نکرده ام ، پیروی می کنم .در حالیکه یقین دارم که پایان دعوت تو بسوی بهشت و پایان دعوت او بسوی دوزخ است ، پاک و منزهی تو ،چه شگفت انگیزتر است گواهی من علیه خودم و کارهای پنهانیم را که بر می شمرم ، و شگفت انگیزتر از آن بردباری تو نسبت به من که در عقاب و کیفر گناهم تعجیل نمی فرمائی و این نه بخاطر گرامی بودنم نزد تست ،بلکه بجهت مدارا و تفضلت می باشد شاید که از نافرمانی خشم برانگیز تو باز ایستم ،و دست از زشتیهای خوار کننده بردارم ،و بدین جهت است که عفو و تجاوزت از مجازاتم نزدت محبوبتر است ،بارالها ،کثرت کناهانم ،و قبائح اعمالم ،و زشتی کردارم ، و بهنگام معصیت گستاخی و تهورم ،و در کارهای باطل قوت و نشاطم ،و در طاعت سستی و ناتوانیم ،و نسبت به وعده های قهر آمیزت بی توجهی و بی اعتنائیم – تمام این عیبها و نقصهایم – بیش ار آن است که بتوان آنها را شمورد و از حد احصا خارج است ،بلکه بدینوسیله فقط خویشتن را سرزنش و ملامت می کنم به طمع رافت و عطوفتت که اصلاح امر گنهکاران موقوف بر آن است و به امید لطف و مرحمتت که بخشودگی خطا کاران بسته بدان است. بارالها این کردن من است که گناهها آنرا اسیر کرده پس بر محمد و آل محمد درود فرست و به عفو خود آن را آزاد ساز،و این پشت من است که از بار سنگین خطا خم گشته ،پس بر محمد و آل محمد درود فرست و با کرامت آنرا سبک فرما ،ای خدای من اگر آنچنان بگریم که مژگانم همه فرو ریزد و چنان ناله و فریاد زنم که صدایم قطع شود ،و آن قدر در طاعتت بپا بایستم که قدمهایم متلاشی گردد،و چندان حضورت به رکوع روم که ستون فقرات کمرم درهم بشکند ، و چندان حضورت به سجده درافتم تا آنکه چشمانم از حدقه بیرون افتد ،غذایم همه عمر خاک زمین و شربتم همه روزگار آب خاکستر باشد ،و در خلال این احوال پیوسته به ذکر تو مشغول باشم ،تا آنکه زبانم از ذکر و گفتار فرو ماند ،و بعد از این از شرم و حیای نافرمانی تو به اطراف آسمان سر بلند نکنم – هنوز ابدا مستحق محوحتی یکی از گناهانم نخواهم شد ،و اگر در آن هنگام مستوجب آمرزشت شوم مرا بیامرزی ،و در آن زمان که مستحق عفو تو گردم از من در گذری ، پس آن آموزش و گذشت را از جهت استحقاق و شایستگی سزاوار نشده ام ،چون کیفر من در نخستین بار که معصیت نمودم دوزخ بود ،بنا بر این اگر دچار عذابم کنی درباره ام ستم ننموده ای ، بارالها اکنون که بر من پرده پوشی فرمودی و رسوایم نکردی ، و با کرم خویش با من مدارا کرده وشتاب نفرمودی ،و به تفضل خود با من بردباربودی و نعمتت را از من نگرداندی ، و احسانت را بر من تیره نکردی ،پس به فزونی عجز و لابه ام و شدت بیچاره گیم و تیره روزیم رحم کن،بارالها بر محمد و الش درود فرست و مرا از نافرمانیها باز دار، و به طاعت گمار، و حسن تضرع روزیم فرما ، و به توبه پاکم ساز، و با نگهداری خود تاییدم کم ،وبه عافیت روبراهم فرما، و شیرینی آمرزش را به من بچشان ،و مرا رها شده عفو و آزاد گشته رحمت خویش قرار ده ، و برات ایمنی از خشم خود برایم بنویس ، و مژده آنرا هم اکنون ،نه در آینده ، به من عنایت فرما ، چنان مژده ای که آنرا بشناسم ، و در آن نشانه ای برایم بگذار که بروشنی و وضوح آن را بیابم ، و چنین کاری در مقابل عظمتت دشوار نیست ،و این در خواست تو را به تنگ نمی آورد ، و در مقابل فیضها و نعمتهای فراوانت که آیات و نشانه های تو بر آن دلات دارند دشوار نیست ، همانا هر چه مشیت بدان تعلق گیرد انجام می دهی و هر چه بخواهی مقرر می فرمایی ،که بر همه چیز توانایی.       

خدمات آیت الله ...

مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی در عمر پربرکت 98 ساله خود، موفق به انجام کارهائی شدند، که یقیناً از عهده افراد عادی و غیر الهی خارج می باشد، و اگر عنایات الهی و توجهات خاصه حضرت ولی عصر(عج) نبود، هرگز چنین توفیقاتی نصیب ایشان نمی گشت.

زعامت حوزه های علمیه

سرپرستی حوزه های علمیه شیعه و رسیدگی به امور مادی و معنوی طلاب را به مدت تقریبی چهل سال به عهده داشتند، وقتی سخن از سرپرستی حوزه های علمیه به میان می آید، شاید در نظر برخی از مردم یک عنوان تشریفاتی به نظر آید.
 در صورتی که واقع امر این چنین نمی باشد. در اواخر عمر شریف مرجع عالیقدر شیعه شاید حدود پنجاه هزار طلبه در کشور مشغول تحصیل بودند. که تأمین هزینه تحصیلی آنها که شاید به صدها میلیون تومان برسد کار سهلی نبود که این مخارج عمده اش بر عهده ایشان بود.
و علاوه بر این حفظ حوزه های علمیه در دوران اختناق ستم شاهی که ایشان در آن نقش مؤثری داشتند کاری بس مشکل بود. ایشان توانست با فراست و حسن تدبیر خود آنها را حفظ کند. و روز به روز به رونق آن بیفزاید.
ایشان از آنجائی که حوزه های علمیه را یادگار جلسات درس ائمه اطهار علیهم السلام و مباحثات حدیث و فقه و کلام شاگردان آن معلمان بشریت می دانستند اهتمام خاصی به حوزه و حفظ آثار سلف صالح داشتند و بر این اعتقاد بودند که مراکز علمی شیعه مسئولیت حفظ و انتقال علوم آل محمد علیهم السلام به نسل آینده را عهده دار هستند.

روی این اساس توجه ویژه ای به حوزه های علمیه داشتند و در تربیت فضلاء و مجتهدین و ساختن علمائی برجسته و شریف سخت کوشا بودند. و برای آن دسته از طلاب که به طور جدی و فعال درس می خواندند شهریه خصوصی قرار داده بودند تا فارغ البال مشغول تحصیل علم باشند.

روی اهتمامی که به حوزه علمیه داشتند بعد از مرحوم آیت الله العظمی بروجردی بار سنگین اداره حوزه علمیه را ایشان عهده دار شدند. البته آقا در زمان حیات آیت الله بروجردی و حتی در زمان حیات مؤسس محترم حوزه شیخ عبدالکریم حائری(ره) در حفظ و مدیریت حوزه نقش داشتند، و در حفظ حوزه در برابر تلاشهای رژیم پهلوی در براندازی حوزه، نقش مؤثری داشتند و باید گفت در حفظ حوزه حتی در زمان آیت الله بروجردی سهم زیادی داشتند.
 ولی بعد از فوت ایشان مسؤلیت وی بسیار سنگین شد. آنچنان در حفظ حوزه علمیه کوشا بودند که به فرمایش آیت الله اشتهاردی طلاب به ایشان « اصالة الحوزه » می گفتند، یعنی اصل و ریشه حوزه و کسی که اساس حوزه است. و بقاء حوزه مرهون زحمات طاقت فرسای او بوده است.
 بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هم مسئولیت سنگین حفظ حوزه بر دوش ایشان بود و در این راه از هیچ تلاش و کوششی دریغ نکردند.
به فرمایش آیت الله مکارم: « بیشترین فکری که مشغولیت ذهنی بر ایشان بود همین حوزه علمیه قم بود که آن را چون فرزندی عزیز دوست می داشتند و مراقب آن بودند و لحظه ای چشم از آن بر نمی داشتند. »
ایشان تلاش وافری در حفظ هویت و استقلال حوزه داشتند. و از اینکه حوزه وابسته به دولت باشد سخت نگران بودند، و وابسته بودن به دولت یا هر جناحی را برای حوزه خطری تهدید کننده می دانستند. و بر این اعتقاد بودند که حوزه باید روی پای خود بایستد و توسط مراجع اداره شود.
آیت الله مکارم شیرازی در این راستا می گویند:
« یک هفته قبل از رحلت ایشان خدمت معظم له رسیدیم عرض کردم: طلاب در امر تحصیل جدی شده اند و مقررات ویژه ای وضع کرده ایم گفتند:
« بسیار خوب، ولی برای مسائل اخلاقی آنها چه فکری کرده اید؟ ما می خواهیم طلاب از نظر اخلاقی روز به روز قوی تر شوند.... »
بلند شدیم و بیرون آمدیم، آقا زاده ایشان آمده و گفت: برگردید آقا کاری دارند، ما برگشتیم مثل آنکه چیزی ناگفته ای مانده بود که باید بگویند اگر نگویند دیگر مجال گفتن آن پیش نمی آید.
آقا در حالی که می گریستند و قطرات اشک از دیدگانش بر روی محاسن و گونه هایش جاری بود، فرمودند:
« تأکید می کنم روی مساله استقلال حوزه اهمیت بدهید و کاری بکنید که حوزه روی پای خود مستقل و آباد بایستد. »
ایشان اظهار نگرانی کردند که مبادا حوزه در آینده استقلال خود را از دست بدهد.»

آیت الله اشتهاردی نقل می کرد که ایشان بارها می فرمودند:
« من خودم را فدای حوزه می کنم و فدایی حوزه هستم. »

تدریس و تعلیم و تربیت طلاب

تدریس و تعلیم طلاب بیش از هفتاد سال مدام استمرار داشته و با رغبت و شوق و علاقه فراوان به تدریس و تربیت طلاب می پرداختند.
حوزه درسی ایشان به سادگی تعطیلی بردار نبود. و مراقبت اکید داشتند که جز در موارد ضروری درس را تعطیل نکنند. و توانستند هزاران نفر از علماء و فضلاء و بزرگان عصر را تربیت کنند.
 
تحول در نظام آموزشی حوزه

از دیر باز رسم آموزشی بر این بود که طلاب شخصاً به انتخاب استاد می پرداختند و به تحصیل ادامه می دادند. و چه بسا موجب سرگردانی و حیرت طلاب مبتدی می شد. که مدتها باید به دنبال استاد و حجره باشند.
زمانی، چنین فکری در اندیشه بعضی بزرگشان بوجود آمد که سخن از درسهای کلاسیک و تأسیس مدارس جدید و برگزاری امتحانات، اگر جرم به حساب نمی آمد امری نابخشنودنی محسوب می شد.
ولی ایشان با شجاعتی وصف ناپذیر و درک حساسیت به موقع، تمام سختی ها را تحمل کردند و اولین گام را در این مسیر اصلاح نظام آموزشی حوزه برداشتند و اولین مدرسه علوم دینی به سبک جدید را پایه گذاری کردند.

مهم ترین عاملی که چنین تصمیمی را در ایشان ایجاد کرد، دقت نظر، نکته سنجی و نظم و انضباطی بود که در ایشان وجود داشت، که شاید سالها بگذرد تا محققان و پژوهشگران بتوانند به اندیشه های ایشان در مورد مدیریت حوزه واقف شوند.

ایشان در پی این تصمیم از شخصیت هایی چون آیت الله شهید دکتر بهشتی و مرحوم آیت الله ربانی شیرازی و دیگران برای همکاری در این مسیر دعوت کردند.
 

احداث مدارس تحت پوشش

1. مدرسه علوی
2. مدرسه الامام المهدی (عج)
این مدرسه در زمان حیات آیت الله گلپایگانی(ره) از رونق خاصی برخوردار بود و یکی از مدارس نمونه قم محسوب می شد.
3. مدرسه ستیه
این مدرسه فعلاً خوابگاه و محل استراحت طلاب مدرسه الامام المهدی (عج) می باشد.
4. خوابگاه حاج غضنفر.
5. خوابگاه موسی بن جعفر علیهما السلام.
6. مدرسه علمیه حاج ملا صادق.
7. مدرسه الوندیه.
8. مدرسه آیت الله گلپایگانی
این مدرسه در نزدیکی حرم مطهر در زمینی به وسعت 4 هزار متر مربع و با زیر بنای چهارده هزار متر مربع احداث شده است. که شامل بخشهای مختلف، کتابخانه عمومی، دارالقران الکریم، گنجینه قرآن، کتابخانه اختصاصی دارالقرآن الکریم، مرکز کامپیوتری و مرکز معجم فقهی و دارای 36 مَدرَس جهت برگزاری دروس سطح و خارج می باشد. و روزانه حدود 150 جلسه درس فقه و اصول در آنجا برقرار است.
9. خوابگاه جواد الائمه علیه السلام هندیها.
10. مدرسه الامام المهدی (عج) اراک.
11. مدرسه الامام المهدی (عج) گلپایگان.
12. مدرسه امیرالمؤمنین علیه السلام ـ کویته پاکستان.
13. مدرسه دخترانه فاطمه الزهراء علیها السلام ـ کویته پاکستان.
14. مدرسه آیت الله حکیم- راولپندی هندوستان.
15. مدینه الزهراء علیها السلام ـ لبنان.

 
احداث دارالقرآن الکریم

تبلیغات عمال استعمار علیه شیعه مبنی بر اینکه شیعیان قرآن را تحریف کرده اند و قرآن شیعه چهل جزء دارد و... ایشان را بر آن داشت که اقدام به احداث این مؤسسه نماید. تا با این وسیله بتواند فرهنگ قرآن را در جامعه اسلامی رواج دهد و جلوی این تبلیغات را گرفته باشد.
به خاطر همین امر اقدام به چاپ قرآنی به اسم حوزه علمیه قم نمودند و این قرآن را به تمام نقاط جهان فرستادند. پس از چاپ و نشر این قرآن، رئیس اوقاف مدینه به یکی از آقایان گفته بود تنها قرآنی که از شیعه بدست ما رسیده قرآنی است که سید مهدی گلپایگانی به ما داده و پیش ما عزیز است.
همچنین قرآن «هاشم بغدادی» که مورد قبول اهل سنت هم بود انتخاب و به اسم حوزه علمیه قم چاپ و نشر شد.
با این حرکت جلو افترائات به شیعه در خصوص تحریف قرآن سد شد.
برای ترویج قرآن اقدام به تشکیل کلاسهای قرآن در ایران اسلامی نمودند و این اولین کلاسی بود که به صورت کلاسیک در ایران برگزار می شد و در اثر این برنامه تعداد زیادی از نوجوانان حافظ قرآن کریم شدند.

آموزش قرآن به صورت کلاسیک از ابتکارات این مرجع بزرگ بود که در اثر این برنامه در تابستان 1354 هیجده هزار نفر دانش آموز در کشور مشغول یادگیری قرآن بودند.
خدمات قرآنی که دارالقرآن انجام داده است، عبارتند از:
1. جمع آوری قرآن های چاپی که در اقطار جهان به چاپ رسیده.
2. جمع آوری قرآن های خطی در دارالقرآن کریم.
3. مرکز گردآوری ترجمه های قرآن کریم که به زبانهای مختلف و گوناگون نوشته شده است.
4. مرکز گردآوری تفاسیر مختلفی به زبانهای مختلف، و کتابهائی که پیرامون قرآن نوشته شده است.
5. نشر و پخش قرآن کریم در سراسر جهان و نشر علوم و معارف قرآن کریم.
6. اقدام به نشر مجله ای به زبان عربی و فارسی که هر کدام حاوی مقالات و تحقیقاتی از نویسندگان و صاحب نظران می باشد. متأسفانه این مجله فعلاً تعطیل است.

ایشان در ترویج قرآن کریم از هیچ فعالیتی فروگذاری نمی کردند و به هر نحوی ممکن بود برای ترویج قرآن قدم برمی داشتند. که از جمله کارهای مهم ایشان در این رابطه توجه به آموزش قرآن به روش جدید بود.

طرحهای تابستانی آموزش قرآن توسط ایشان تقویت می شد که گاه تعداد فراگیران به چهل هزار نفر بالغ می شد و ایشان دستور می دادند طلاب برای این منظور به همه نقاط کشور اعزام شوند.
دیگر از فعالیتهای ایشان در این رابطه؛ تشکیل و برگزاری کنفرانس های قرآنی در حوزه علمیه قم بود. که در این کنفرانسها موضوعات و مفاهیم و عنوان های علوم قرآنی از طرف ایشان به محققان و دانشمندان کشورها پیشنهاد می شد و آنها در این باره به پژوهش و نوشتن مقالات می پرداختند و سپس از آنها دعوت می شد تا در حوزه به مدت چند روز در ارتباط با آن مباحث به بحث و بررسی در کنفرانس بپردازند و این گام مؤثری بود تا محققان از موضوعات جدید مطلع شوند و پژوهش های آنان نسبت به قرآن کریم عمق بیشتری پیدا کند.
در نهایت نتیجه تحقیقات کنفرانس به صورت جزوه و یا کتاب در اختیار دیگران قرار می گرفت.
ایشان یکی از نادر مراجعی بودند که درباره نشر قرآن و برنامه های قرآن اهتمام بسزائی داشتند. بعد از فوت آیت الله العظمی بروجردی قدس سره وقتی که شهریه دادن را شروع کردند، اعلام کردند؛ هر طلبه ای که حافظ قرآن باشد من شهریه او را دو برابر می کنم.
که این اقدام در حوزه های علمیه سابقه نداشت. حتی زمانی دستور دادند برای تشویق حفاظ کل کشور حقوق تعیین کنند و هر کس که حافظ کل قرآن بود هر ماه حقوق برایش واریز می شد.

مرکز معجم فقهی

با گذشت زمان و پیشرفت علم و تکنولوژی، شیوه های آموزش و گسترش فرهنگها نیز تغییرپذیر است.
باگذشت زمان بعضی از روشها و ابزار گذشته کاربرد خود را از دست داده و پاسخگوی نیاز فقهاء و محققین نمی باشد، و نمی توان با آن ابزار خدمات قابل توجهی را ارائه نمود.

بر همین اساس و با تشخیص این انگیزه یکی دیگر از برجستگی های تفکر ناب و اصیل آیت الله گلپایگانی به عرصه ظهور رسید.
مرجع بزرگ شیعه در این راستا فرصت را مغتنم شمرده و برای ترویج معارف حقه اهل بیت علیهم السلام نخستین قدم را در این راه برداشت و دستور استفاده از کامپیوتر را در این هدف مهم صادر کرد.

چگونگی پیدایش این مرکز
سالها پیش برای آیت الله گلپایگانی بیان شد که پدیده ای نو به نام کامپیوتر به دنیای علم و دانش آمده است.
سپس کیفیت آن برای ایشان تشریح شد بلافاصله پرسیدند:
« از این دستگاه چه کار آخوندی بر می آید و چه خدمتی می تواند برای حوزه و معارف اهل بیت علیهم السلام داشته باشد؟ »
وقتی نحوه کار آن را توضیح دادند با توجه به این که ایشان در اغلب امور پیشقدم بودند. این بار نیز با خرسندی این مهم را پذیرفتند و دستور تهیه چنین مرکزی را صادر نمودند. و با تلاشهای ایشان این پدیده نوین هم در خدمت علوم اسلامی درآمد.

از این اقدام هوشمندانه به خوبی برمی آید که ایشان فکر روشنی نسبت به اسلام و مسائل داشتند و با اینکه در وهله اول، همه، کامپیوتر را سوغات غرب می دانستند ولی بالاخره با تلاشهای ایشان به خدمت حوزه و معارف اهل بیت(ع) درآمد.
فعالیتهای انجام شده توسط این مرکز
- برنامه معجم فقهی و حدیث و اصول فقه.
- برنامه امام مهدی(عج).
- برنامه قاموس فقه.
- برنامه زندگی نامه علماء.
- برنامه ابواب فقهی.
- برنامه کتاب شناسی.
- برنامه ظهور.
- برنامه کاتب.
 

احداث بیمارستان

احداث بیمارستان عظیم ایشان یکی از بزرگترین خدمات و گامهای بسیار اساسی و مفیدی است که به دست این مرجع بزرگ صورت گرفت.
انگیزه احداث این بیمارستان با شکوه، به سال 1342 برمی گردد. بعد از آنکه عمال رژیم پهلوی به مدرسه فیضیه هجوم برده و گوشه گوشه مدرسه  و سنگفرشهای خیابان را از خون روحانیون رنگین کردند مجروحین و مصدومین حادثه هیچ ملجأ و پناهی نداشتند.
دربهای بیمارستان و درمانگاهها به دستور ساواک به روی آنها بسته شده بود. و یا با جسارت و توهین پذیرای ایشان بودند. و چه بسا بعضی از بیمارستانها مجروحین را جواب کرده و از بیمارستان می راندند.
در پی این تصمیم مردم مؤمن و خیّر نیز همفکری و همکاری کردند در نتیجه بیمارستانی بسیار آبرومند به وجود آمد. که مجهز به انواع تجهیزات می باشد.

خدمات به جبهه و حوادث غیر مترقبه

یکی از مراکز پیشرو در خدمات اضطراری، بیمارستان ایشان است.
 در موقع جاری شدن سیل و زلزله همواره خود آقا، و افراد بیت و بیمارستان در این گونه حوادث نهایت تلاش و ایثار را می نمودند. در دوران جنگ تحمیلی هم قریب 8000 مجروح بدون مرگ و میر در این بیمارستان بستری و درمان شدند.

همچنین در 19 دی 1357 مجروحین یورش رژیم طاغوتی به این بیمارستان آورده شدند و علی رغم اختناق و وجود ساواک مجروحین درمان شدند و پیکر شهداء تحویل بستگان آنان می شد. و در زمان جنگ قریب 20 اکیپ مجهز از این بیمارستان به جبهه ها اعزام شدند.
علاوه بر این بیمارستان بیمارستانهای دیگری توسط ایشان در قم و گوگد احداث شده است.

 مجمع اسلامی جهانی لندن

این مجمع از مهمترین مراکز فرهنگی می باشد که در کشور انگلستان به امر ایشان احداث شده است .
انگیزه احداث این مراکز به خاطر نامه ای بود که مسلمین کشورهای خارجی نوشتند خدمت آقا که ما اینجا مرکزی برای تبلیغ دین نداریم و دست ما خالی است.
جوانهای ما که از کشورهای اسلامی می آیند به مرور زمان فرهنگ اسلامی خود را از دست می دهند.
ابتدا مرحوم حجت الاسلام مهدی گلپایگانی را فرستادند، به 9 کشور اروپائی، که ایشان بررسی و بهترین جا را برای این اقدام انتخاب کنند.
ایشان پس از بررسی لندن را انتخاب نمودند. و اولین اقدامی که کردند آمدند سالن کتابخانه شهرداری را آنجا اجاره کردند و اولین مجلس را در آنجا تشکیل دادند، و دعوتی از مسلمین آنجا کردند.
در جلسه اول زنها بی حجاب و مختلط بودند. ایشان در این مرحله با خونسردی برخورد کردند. اما در جلسه دوم آمدند صندلیها را جدا کردند و گفتند: آقایان یک طرف و خانمها یک طرف باشند.
در جلسه سوم و چهارم تعدادی روسری تهیه کردند و دم در ورودی گذاشتند و گفتند: خانمها از این روسری ها استفاده کنند. کم کم اینطور نفوذ کردند. که الان در هیئاتی که در روز عاشورا در همان جا برگزار می شود شاید دو سه هزار خانم چادری یا با پوشیه شرکت می کنند.
این مجمع در خلال مدتی کوتاه شهرتی به سزا یافت و مرکز حل و فصل امور و رفع مشکلات و پاسخگوئی به مسائل شرعی و عقیدتی مسلمانان گردید. که الان این مرکز از پایگاههای بزرگ مذهبی شده است.
مرکزی است برای تبلیغ آئین مقدس جعفری و محل برگزاری برنامه های مذهبی از قبیل نماز عید فطر و دعای کمیل و دعای ندبه و نماز جمعه و مرکزی است که الحمدالله مورد توجه است.

جالب اینکه حجت الاسلام  باقر گلپایگانی نقل می کرد :
در سالی که رفتیم آقای عالمی را در آنجا مستقر کنیم. در صحبت تلفنی که با آقا داشتم، آقا فرمودند:
« برای عاشورا می توانید کاری کنید که دسته ای آنجا راه بیاندازید. و بطور سنتی هیئات در خیابان بیاید؟ »
عرض کردم شما دعا بفرمائید و ما اقدام می کنیم. بعد آنجا با آقایان صحبت شد گفتند: باید از پلیس اجازه بگیریم و رفتند مقدماتش را فراهم کردند.
با انفاس قدسیه آقا کارها انجام شد و از همه شیعیان لندن دعوت شد که به «هاید پارک» بیایند روز عاشورا یک هیئت بزرگ از «هاید پارک» به سوی مجمع حرکت کرد. که شاید طولش 6 کیلومتر می شد و جمعیت از اقشار مختلف شرکت داشتند.
و با توجهات حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) این مراسم هر ساله برگزار می شود. و همه این مسائل را آقا بی سر و صدا و بدون تبلیغات با توکل به خدا و استمداد از حضرت بقیه الله الاعظم ( ارواحنا له الفداء) انجام می دادند.
واقعاً این مرکز با شکوه که در قلب اروپا آنهم در حساسترین موضع لندن نزدیک هاید پارک قرار گرفته موجب فخر و مباهات و عزت و سرفرازی مسلمین بویژه شیعیان جهان است.

احداث خانه عالم

ایشان اقدام به احداث خانه عالم در برخی مناطق کشور نمودند. که حدوداً پنجاه منزل برای اسکان مبلغان که برای تبلیغ به شهرهای دیگر میروند توسط ایشان احداث شد و در نتیجه با این کار استقلال روحانیان در تبلیغات دینی حفظ شد.

احداث شهرکی در قم

از آنجائیکه این مرجع به فکر معیشت طلاب جوان بود و بعضی از فضلاء از بی خانمانی رنج می بردند. در سال 1353 ایشان زمینی را در محله چهل درخت تهیه و حدود یکصد و ده خانه برای طلاب و فضلا ساختند. که در جاده اراک است و هم اکنون به نام ایشان می باشد.
 

خریداری زمینهای اطراف مسجد امام حسن عسگری(ع)

این مسجد که با دستور حضرت ولیعصر(عج) و به نام والد ایشان تأسیس شده است در شهر قم دارای اعتبار زیادی است اما با توجه به انتساب آن به پدر بزرگوار امام عصر علیهماالسلام و با توجه به موقعیت استراتژیکی و حساسی که دارد ودر قلب شهر مقدس قم واقع است آن ظرفیت و گنجایش لازم را نداشت.
به دستور آیت الله گلپایگانی حجرات و مغازه ها و زمینهای اطراف مسجد خریداری و نقشه ساختمانی آن آماده شد که با زمین موجود خود مسجد مجموعاً در حدود هفت هزار متر مربع می شود از چهار طرف به خیابان باز گشوده می شود.
 

تعمیر مدرسه فیضیه

در سال 1384 هـ ق پس از حمله کماندوهای رژیم، احداث ساختمان وضوخانه، حمام و رختشویخانه برای مدرسه فیضیه و حفر چاه عمیق اختصاصی برای آن مدرسه و مدرسه دارالشفاء و لوله کشی آن دو مدرسه و تعمیر اساسی مدرسه فیضیه از سوی ایشان انجام گرفت.

احداث دارالیتام لبنان

در قضیه جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل به آقا خبر می دهند ایتام لبنان الان بی سرپرست هستند.
ایشان حاج آقا مهدی را فرستادند آنجا و همان وقت یک محلی که تقریباً هفت طبقه است توسط ایشان خریداری و در اختیار امام موسی صدر گذاشته شد، و ایشان ایتام را در آنجا جمع و سرپرستی کردند. این مرکز الان هم فعال است و زیر نظر سازمان ملل اداره می شود.

فعالیتهای بعثه معظم له در موسم حج

موسم حج که مسلمانان از فرق مختلف و از جای جای جهان به سوی بیت الله الحرام مشرف می شوند. بهترین فرصت است برای ترویج حقائق  مکتب اهل بیت علیهم السلام و نشر معارف حقه شیعه در بین حجاج بیت الله الحرام که از نقاط مختلف جهان بدانجا مشرف شده اند.
 که این امر موجب استوار شدن عقائد شیعیان دیگر ممالک و گرویدن عده کثیری از فرق دیگر به مکتب جعفری می باشد. و بهترین فصلی است برای تبادل افکار با ملیت های مختلف جهان و آشنا شدن با افکار و عقائد آنها.
روی این جهت چند سال بعد از رحلت آیت الله العظمی بروجردی هیئتی از علماء و فضلاء حوزه همه ساله از طرف آیت الله گلپایگانی به مکه معظمه مشرف می شدند. و در موسم حج در آن مراسم باشکوه شرکت می کردند.
این گروه در مکه و مدینه به امر ایشان در خدمت به حجاج بیت الله الحرام بودند. و برای قضاء حوائج مسلمانان و مهمانان خدا و رسیدگی به امور آنان خصوصاً مسائل دینی آنان همواره آماده بودند. از فعالیتهای عمده این بعثه تبلیغات مبانی شیعه و آشنا نمودن آنها به حقائق استوار مکتب اهل بیت علیهم السلام بود و در همین راستا هزاران جلد کتاب از قبیل «الغدیر» مرحوم علامه امینی قدس سره، «المراجعات»، «اصل الشیعه و اصولها» و غیره در موسم حج بین حجاج پخش می شد.
بدین ترتیب گام‌های مؤثری در این مسیر مقدس برداشته و موفقیتهائی نصیب آنها می شد. البته این فعالیتها مربوط به قبل از انقلاب بود که بردن اینگونه کتابها به عربستان ممنوع نبود.
از دیگر خدمات بعثه ایشان در ایام حج جوابگوئی به مسائل شرعی حجاج بود که در خلال حج پیش می آمد. و از آنجائیکه افرادی که توسط آیت الله گلپایگانی به آنجا فرستاده می شدند تسلط و آگاهی خاصی به مسائل حج داشتند به اعتراف بسیاری از کسانی که از نزدیک از بعثه دیدار کرده بودند بعثه ایشان نقطه امیدی بود برای حجاج بیت الله الحرام.
در همین راستا کتابهائی توسط انتشارات بعثه چاپ و در اختیار حجاج قرار می گرفت که در حل مسائل حج بسیار مفید بود.
 

هدایت یافتگان به اسلام توسط ایشان

از توفیقات ربانی که شامل حال مرجع شیعه بود اسلام آوردن عده کثیری بدست ایشان است. افراد بسیاری از داخل و خارج کشور توسط ایشان از مذهب باطل خویش دست کشیده و به اسلام گرویدند، و این توفیق منحصر به زمان مرجعیت ایشان نبود بلکه در زمان قبل از مرجعیت هم عده ای توسط ایشان به مذهب تشیع گرویده بودند.

مجله مسجد اعظم می نویسد:
بطوری که گزارش رسیده در ظرف یکسال گذشته ( از 17 ذی الحجه 1384 تا 5 صفر 1386 هـ ق) جمعی بالغ بر نه نفر از طریقه و مسلک باطل خود منصرف گردیده و به مذهب حقه شیعه اثنا عشریه گرویده و در محضر مرجع عالیقدر شیعه آیت الله گلپایگانی اعتراف به عقائد حقه نموده اند .

البته این مربوط به اسلام آوردن اشخاص در حضور شخص ایشان می باشد و گرنه هدایت یافتگان بوسیله تلامذه و شاگردان وی در داخل و خارج کشور خصوصاً در لندن در مجمع اسلامی ایشان بسیار زیاد است.
اما مراسم اسلام پذیری از این قرار بود که بدواً علت و انگیزه ای که موجب تمایل شخص به اسلام شده سؤال می شد. و مقدار عرفان و شناخت او را از اسلام سؤال می کردند تا اطمینان حاصل شود که قضیه ساختگی نیست آنگاه خود ایشان اقرار به شهادتین و شهادت بر ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام و معارف و عقائد حقه شیعه را بر زبان او جاری می ساختند و بعد از جریان اسلام آوردن وی در محضر ایشان، مشخصات قضیه از سوی دفتر در یک ورقه نوشته می شد و به امضاء مبارک ایشان می رسید.

آثار علمی و قلمی

او هم اهل قلم بود و هم بیان و در هر دو وادی توفیق وافری داشت. ایشان تمام عمرش را صرف مطالعه و تحقیق و نوشتن کرد و اجازه نداد گوهر عمرش به بطالت صرف شود.
تمام تلاش و کوشش خود را در خدمت به حوزه های علمیه و مکتب اهل بیت علیهم السلام به کار گرفت.

آثار قلمی ایشان عبارتند از:
افاضة العوائد تعلیق علی دررالفوائد.
رساله صلاة الجمعه.
رساله‌ای مختصر در محرمات بالنسب.
رساله‌ای مختصر در عدم تحریف قرآن.
تعلیقات علی العروه الوثقی.
تعلیقات وسیله النجاه.
منتخب الاحکام.
مختصر الاحکام.
توضیح المسائل.
مجمع المسائل (حاوی استفتائات گوناگون در فصول مختلف فقهی در 6 جلد.)
رساله ای در مورد امر به معروف و نهی از منکر.
مسائل جبهه.
مناسک حج.
احکام عمره.
احکامی از حج.
سؤال و جواب پیرامون مسائل حج.
تلخیص احکام الحج.
دلیل الحاج.
هدایة العباد.
ارشاد السائل (جواب استفتاءات خارج از کشور.)
احکام اموات.
آداب و احکام حج.
مناسک الحج.
کتاب الحج.
الهدایه(تقریرات مباحث استدلالی ایشان پیرامون ولایت فقیه و سایر کسانی که ولایت دارند.)
بغیة الطالب.
کتاب القضاء.
کتاب الشهادات.
کتاب الطهارة.
الدر المنضود فی احکام الحدود.
نتائیج الافکار در اثبات نجاست کفار.
احکام النساء.
تعلیقه بر قضاء عروه الوثقی.
الاجتهاد و التقلید.
مباحث من الحج و احکام العمره.
به نقل آیت الله کریمی جهرمی، نوشته هائی هم به قلم ایشان موجود است که نیاز به بازنگری دارد. که عبارتند از:
مباحث باب قضاء.
مباحث باب الشهادت.
مباحث الحدود.
مباحث متفرقه.

ادامه دارد .با بخش مبارزات ...

خصوصیات اخلاقی آیت الله سیدمحمد رضا گلپایگانی (ره)

فضائل اخلاقی

به گفته آیت الله خرازی:
« آیت الله گلپایگانی در مساله صیانت نفس، حفظ دین، مخالفت هوای نفس، و اطاعت از اوامر الهی ایشان شاخص و اسوه بودند.
فضائل اخلاقی ایشان در حدی زیاد بود که جزء اسوه های معروف حوزه علمیه بودند. که توصیف فضائل اخلاقی ایشان می تواند حوزه های علمیه را به طرف خودش جذب و جلب کند. و به ایشان در آن فضائل و اخلاقیات عالی و مکارمی که ایشان داشتند اقتدا کنند. »

آیت الله سید علی میلانی می گویند:
« ایشان از کسانی بود که وقتی انسان با او ملاقات می کرد بوی اهل بیت(ع) را از ایشان استشمام می نمود. و به یاد ائمه طاهرین می افتاد. هر وقت با ایشان ملاقات می کردم آرامش روحی عجیبی برایم دست می داد. »
 معلم اخلاق

قوله تعالی:
« و انک لعلی خلق عظیم. »
خداوند تعالی پیامبرش را به حسن می ستاید و می فرماید که به راستی تو دارای خلق نیکو می باشی. و همین اخلاق نیکو بود که مردم را بر پیرامون تو جمع کرد و اگر تو فقط غلیظ القلب بودی مردم از گرد تو پراکنده می شدند. پس معلوم می شود خلق نیکو در پرورش مردم و هدایت آنها نقش مهمی دارد. و کسانی که در این گونه امور وارد می شوند باید متخلق به اخلاق پیامبر شوند.

فرزندشان حاج آقا جواد گلپایگانی در مورد اخلاق پدر می گوید:
« طرز برخورد ایشان با مراجعه کنندگان طوری بود که برای همه حتی برای افراد کوچک خانواده احترام قائل بودند و در آن موقعی که پایشان درد نمی کرد اتفاق نیفتاد که من مشاهده کنم کسی وارد اتاق شود و ایشان به احترام او بلند نشوند و احترام نکنند. و قضیه ای را از ایشان یاد دارم؛ در سنین کودکی بودم، ایام عاشورا طبق معمول در منزلمان روضه خوانی بود.
مرحوم والد در کنار دری می ایستاد و به مردم احترام می کردند روزی دیدم مرد نابینائی وارد شد و آقا تمام قد برای او بلند شدند. روزهای بعد هم آن مرد نابینا می آمد و ایشان در برابر او بلند می شدند و احترام می کردند.
روزی به آقا عرض کردم: این مرد که می آید نابیناست و نمی بیند که شما در برابرش بلند می شوید.
فرمودند: « مردم که می بینند من از این شخص نابینا احترام کردم. او مؤمن است و مؤمن را باید احترام کرد. »

ایشان در زندگی خانوادگی خود به کودکان بسیار محبت می ورزید حتی امر کرده بودند شیرینی و شکلات تهیه شود و در کمد کنار تخت ایشان گذاشته شود و هنگامی که کودکان و خردسالان به حضورشان آمدند ولو با زحمت در کمد را باز کرده و کودکان را با آن تنقلات شاد می کردند. »

حجت الاسلام شیخ الاسلامی می گوید:
« ایشان بسیار مهربان و خوش اخلاق بودند. با شاگردانشان بسیار مهربان بودند. روزی یکی از طلبه ها در سر درس اشکال کرد، آقا ناراحت شد و با عصبانیت با وی برخورد کرد فردا به من گفت که آن طلبه را نزد ایشان ببرم وقتی نزد ایشان بردم دل ایشان را بدست آورد و یک قبا به وی دادند.

بسیار مؤدب بودند. اگر کسی نزد ایشان می رفت فوراً عمامه به سر می گذاشت نزد کسی پای خویش را دراز نمی کرد. روزی پیش ایشان رفتم فوراً پایش را جمع کرد عرض کردم آقا راحت باشید، فرمودند راحتی من در این است.

در تمام مراحل مؤدب به آداب الهی بودند. یکی از مقررین درس ایشان یک جائی مطلبی را از متقدمین نقل کرده بود و نوشته بود که این مطلب را کسی گفته که لاعلم له(یعنی علم ندارد). ایشان پس از ملاحظه نوشته، فرمودند:
« این تقریر درس من است؟ »
گفت: آری. آقا فرمودند:« این عبارت را حذف کنید که از لحاظ ادب خوب نمی باشد. »

مجسمه ورع و تقوا

در مورد تقوای ایشان نقل شده :
« از ویژگی های ایشان که او را در میان سایر اقرانش ممتاز کرد، مراتب تقوی، پارسائی، اخلاص، وارستگی، بی تکلفی، سادگی و بی آلایشی و اینکه یک پارچه اخلاص و معنویت بود.
هر کس چند دقیقه ای با ایشان معاشرت و مجالست می کرد، به خوبی اینها را لمس می کرد. این قیافه نورانی و معنوی ایشان الهام بخش اخلاص و تقوی بود. وقتی سخن می گفتند محور فرمایشاتشان همین مسائل بود. »

و به گفته آیت الله طاهر شمس:
« آیت الله گلپایگانی از معدود افرادی بود که ملکه نفسانی در او بارور شده بود و حتی در امور عادی روزمره چه رسد به امور شرعی و اقدامات سیاسی تمام سعی خود را بر این معطوف کرده بود که وظیفه خود را انجام بدهد و در تمام امورات خدا را راضی نگه بدارد فلذا بالاترین خصیصه ارزنده ایشان همین مراقبت نفسانی بود و همین عامل نفوذ در قلوب مردم شده بود. »

حسن ظن

امام علی علیه السلام فرمودند:
« افضل الورع حسن الظن: حسن ظن، بالاترین ورع و پرهیزگاری است. / غررالحکم ص 220 »
در زمان آیت الله بروجردی  گاهی ایشان برای ملاقات آقای بروجردی می رفتند. و احیاناً مدتی معطل می شدند تا مرحوم آقای بروجردی از اندرونی تشریف بیاورند در این رابطه به مرجع بزرگ عرض شده بود که این توهین به شماست که مدتی در انتظار بنشینید تا آقای بروجردی بیرون بیایند.
ایشان فرموده بودند: « هیچ توهینی نیست، این چه توقعی است که من داشته باشم تا من رفتم ایشان از اندرون بیایند، شاید همان لحظه احتیاج به تجدید وضو دارند. »

ادر رابطه با حسن ظن ایشان نقل می کنند که در ماه ربیع الاول سال 1408 قمری طلبه جوانی به حضورشان آمد. و چون دو ماه خانواده اش نبودند و او شهریه عیالواری  گرفته بود.
مقدار اضافی شهریه را آورده بود و تقدیم ایشان کرد. آقا وجه را گرفته و بعد به او برگردانید.
سپس به خادم خود امر فرمودند؛ که وجه دیگری به آن طلبه بدهید و جالب است که این وجه دو برابر و نیم وجهی بود که آن طلبه آورده بود.

آقای کریمی جهرمی نقل کردند:
« یکی از مقلدین ایشان از اهواز به حضور آقا نامه نوشته بود و اجازه خواسته بود که مقداری از سهم مبارک امام علیه السلام را در اهواز به مرحوم حجت الاسلام انصاری که از وابستگان  مرحوم شیخ مرتضی انصاری(ره) بود بپردازد.

آقا به اصحاب خود فرمودند که بنویسید، ثلث یا نصف سهم (تردید از بنده است) به ایشان بپردازید.
این جانب که سابقه آقای انصاری را می دانستم به مناسبت، گزارش کوتاهی از فضل و کمال و تقوی ایشان را به عرض رساندم. ایشان بلافاصله فرمودند :
« پس بنویسید: تمام سهم امام را به ایشان بدهد و لازم نیست که به اینجا بفرستد. »

تندیس اخلاص

در حدیث قدسی وارد شده است که خداوند جل و علا می فرماید:
« الاخلاص سرّ من اسراری استودعه قلب من احبه من عبادی:
اخلاص سرّی از اسرار من است که آن را فقط در قلب بندگان محبوبم قرار می دهم. »
ایشان هم به حکم آیه شریفه:
« ان کنتم تحبون الله فاتبعونی یحببکم الله:
اگر خدا را دوست می دارید از من [رسول خدا] تبعیت کنید که در این صورت محبوب خدا می شوید. »

در جریان زلزله مهیب و مخرب قیر و کارزین از نواحی شیراز و جهرم، ایشان برای همدردی و اعانت مردم بلا دیده وجهی را به وسیله یکی از بستگان خویش به جهرم فرستاده بودند تا بوسیله نماینده خویش مرحوم آیت الله حق شناس در میان مردم توزیع شود. و تأکید می کنند که مواظب باشید منتشر نشود و جرائد و روزنامه ها متوجه نشوند که این مبلغ از طرف ما می باشد که بخواهند بنویسند.

روزی حجت الاسلام گلزاری یکی از روحانیون شهرستانها را محضر آقا آورده بود که گویا دچار مشکلی بود تا آقا به ایشان کمک کنند.
آقای گلزاری گفتند که ایشان امام جمعه موجهی می باشند و در اول منبر مسأله می گویند و مروج مذهب اهل بیت(ع) می باشند و مقداری از محسنات ایشان را ذکر می کرد و مرحوم آقای گلپایگانی مشغول شمردن پول بودند که به ایشان دهند تا اینکه آقای گلزاری گفتند: ایشان در منبر از شما هم تعریف و تمجید می کنند.
تا این را گفت آقا پولهایی را که شمرده بود کنار گذاشت و فرمود:
« اخلاصم را به هم زدی . »
و آن پولها را به ایشان نداد و مقدار مختصری به ایشان کمک کردند.

حجت الاسلام ایلامی از علمای نجف بود.
از طرف آقا به شهرستان ایلام برای تبلیغ و ترویج مکتب اهل بیت(ع) رفته بود. بعد از مدتی آمدند خدمت آقا و عرض کردند:
آقا من دیگر نمی خواهم بروم ایلام، چون بنده دروس شما را ندیده ام و اعلمیت شما برایم محرز نشده است. لذا وقتی آنجا مردم در رابطه با تقلید به من مراجعه می کنند من آیت الله خوئی(ره) را پیشنهاد می کنم.
من از اینکه از طرف شما آنجا باشم و هزینه ام از جانب شما تأمین شود ولی دیگری را تبلیغ کنم راضی نیستم.
آقا فرمودند:
« من که تو را نفرستادم آنجا مرا تبلیغ کنی! من شما را فرستادم که بروی دین خدا را تبلیغ کنی که مردم دین دار باشند. حتی اگر بخواهی پول می دهم رساله آقای خوئی را بخری و ببری آنجا بدهی به مردم تا مردم دیندار شوند.»

زمانی به ایشان عرض شد:
عده ای، مردم را از تقلید شما بر می گردانند. ایشان در جواب فرمودند: « ان شاء الله یدافع عن الذین آمنوا » و به این جمله از کلام الهی اکتفا کردند و دیگر چیزی نفرمودند.

در بازگشت ایشان از سفر لندن سید محترمی قطعه شعری که در مدح ایشان سروده بود در محضرشان قرائت کرد آقا بلافاصله گفتند:
« اللهم اغفر لی ما لا یعلمون و لا تواخذنی بما یقولون:
خدایا بیامرز انچه را که اینها از من نمی دانند و مرا به آنچه درباره ام می گویند مواخذه مکن. »
آن شخص وقتی این جملات را شنید عرض کرد: آقا ما از چهل سال قبل، ارادتمند شما بوده ایم و اخلاص به شما داشتیم. ایشان فرمودند:
« خوب وظیفه شما آن و وظیفه من هم این است که این را بگویم. »

باز نقل است که فردی از روحانیون در زمان آیت الله حکیم از شیراز خدمت آقا مشرف شد، و عرض کرد آقا من مردم را از تقلید آیت الله حکیم به تقلید شما برگردانده ام! این فرد انتظار داشت که مورد تشویق آقا واقع شود. ولی آقا به شدت ناراحت شده و فرمودند:
« من راضی نیستم و باید همه آنها را به تقلید آقای حکیم برگردانید. »

و فرمودند:
« مردم را در تقلید هرزه نکنید. طوری نکنید که مسأله تقلید بین مردم قداست خود را از دست بدهد. و بر شماست که تمام آنها را به تقلید آقای حکیم برگردانید. »

باز در این مورد نقل کردند که بعد از آنکه مرجعیت آیت الله اراکی(ره) مطرح شد. ایشان اظهار خوشحالی کرده و فرموده بودند:
« الحمدالله که از وجود ایشان هم در حوزه ها استفاده می شود، ما در ذهنمان دغدغه ای بود که چرا از وجود حضرت آیت الله اراکی در حوزه استفاده نمی شود. »

بعد از فوت امام مسئولین شورای مدیریت حوزه راجع به مخارج حوزه خدمت ایشان رسیده و اظهار کرده بودند که مخارج حوزه هر ماه پنج میلیون تومان می باشد که در صورت امکان حضرتعالی تقبل کنید. آقا در جواب فرموده بودند:
« پرداخت این مبلغ برای من مشکل نمی باشد و این مبلغ الان مهیاست، ولکن شما خدمت حضرت آیت الله اراکی برسید و ایشان را در کارهای حوزه دخالت دهید هر مقدارش را که ایشان تقبل کردند بقیه اش را من می دهم .

آیینه تواضع

قال الله تعالی:
« و اخفض جناحک لمن اتبعک من المؤمنین. »
خدای تعالی به خاتم الانبیاء محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید:
با مؤمنین و کسانی که تابع تو هستند با مهربانی رفتار کن و با نهایت تواضع و فروتنی با آنها برخورد کن.
و قرآن این سجیه را از علائم مؤمنین می شمارد و در مورد مؤمنین می فرماید: « عباد الرحمن الذین یمشون علی الارض هوناً »
مرحوم آیت الله گلپایگانی در پاسخ به فردی که از خدمات ایشان تجلیل کرده بود فرموده بودند:
« ای بابا من دیگر هشتاد سال از عمرم می گذرد و حکم اعدامم از درگاه الهی صادر شده است و دیگر هر چه بمانم مهلت و ارفاقی است که نسبت به یک اعدامی در نظر می گیرند و اگر اینکارها برای خدا نباشد ذره ای برایم ارزش نخواهد داشت. »

حاج باقر گلپایگانی در مورد برخورد ایشان با مردم چنین توضیح می دهند:
« ایشان در برخورد با مردم و مراجعه کنندگان بسیار خوش اخلاق بودند به گونه ای که هر کس با نخستین برخورد شیفته ایشان می شد. گاهی که برخی از مراجعه کنندگان به خاطر داشتن مشکلاتی ناراحت بودند، وقتی خدمت ایشان می رسیدند با کیفیت برخورد خوب ایشان آرامش و نشاطی وصف ناپذیر به آنان دست می داد.

ایشان سعی داشتند کسی با ناراحتی از منزلشان بیرون نرود. به هر مراجعه کننده ای به گونه ای رضایت بخش پاسخ می داد.»

نقل است که :
شخصی با مرحوم حجت الاسلام شاکری، برخوردی پیدا کرده بود و خواستار این شد که خدمت آقا برسند، ایشان وقتی خدمت آقا رسید با صدایی بلند شروع کرد به اعتراض کردن و از آقای شاکری شکایت کردن که او به من اهانت کرده و بر من توهین نموده آقا با خوشرویی سؤال کردند چه کرده؟
 ایشان گفت با مشت به سینه ام زده است آقا با اخلاقی پسندیده فرمودند: دیه با عاقله است، شما بیائید و بجای آن، یک مشت در سینه من بزنید، که آن شخص از گفتار و رفتار خودش پشیمان گردید و دست آقا را بوسید و مورد عنایت و لطف آقا قرار گرفت.

حاج آقا باقر گلپایگانی نقل کردند:
در روزهای آخر عمر آقا رسم بر این بود که یکی از اعضاء خانواده شب کنار آقا می ماند، ولی من هم شب به آقا سر می زدم، در یکی از شبهای آخر عمر شریفشان ساعت 2 نصف شب آمدم به آقا سر بزنم دیدم که آقا نشسته اند، عرض کردم، آقا چرا نمی خوابید؟
فرمودند:
می خواهم برای تجدید وضو بروم. سؤال کردند: چرا شما نخوابیده اید. عرض کردم آمدم تا به شما سر بزنم.
آقا را بردم وضو گرفتند، بعد از وضو گرفتن که آقا را می آوردم به طرف هال فرمودند: « من بابا نداشتم که خدمت کنم، ولی برای تو هم بابای پر زحمتی بودم. »
عرض کردم آقا، برای من افتخار است که خدمت شما کنم، و در خدمت پدر و مرجع شیعه باشم.
افتخار می کنم که دستم به بدن شما می رسد .. فرمودند:
« حالا دیگر ماندنم برای شما زحمت است حالا دیگر باید رفت. »

صبر جمیل

در تمام مراحل زندگی دارای ملکه صبر بود و تسلیم تقدیر الهی بودند. به راستی صبر ایشان در هنگام درگذشت فرزندشان حاج آقا مهدی گلپایگانی همگان را به شگفت واداشته بود.
 ایشان در این مصیبت دردناک با یک دنیا آرامش و وقار بر جنازه فرزندشان نماز خواندند  و تسلیم مقدرات الهی شدند.
برخی از علماء و بازاریان تهران برای عرض تسلیت به حضور ایشان آمده بودند مرحوم ابوالقاسم اسلامی به عنوان سخنگوی آنان، گفت:
« زمانی که مرحوم آیت الله میرزا عبدالعلی تهرانی جوان خویش را از دست داده بودند فرموده بودند:
دعا کنید خداوند مهرش را از دلم بیرون کند. اکنون ما دعا می کنیم و شما هم دعا بفرمائید که خدا مهر این فقید را از دلتان خارج کند. آقا در جواب آنها فرمودند:
« لیکن من می گویم دعا کنید خدا مهر او را در دلم بیشتر کند تا مصیبت او در دلم بیشتر اثر کند. و صبر کنم تا خدواند اجر و ثواب بیشتری به من عطا کند. »
و فرموده بودند:
« خدایا نه تنها ناراحت نیستم بلکه ممنون و شاکرم که فرزندم در راه تو جان باخت. »

در جریان فوت فرزندش حاج سید مهدی گلپایگانی  ، وقتی آقای اشراقی داماد امام خمینی آمده بود برای عرض تسلیت به امام  گفته بود:
از صبر ایشان تعجب کردم که خیلی بر خود و اعصاب خود مسلط است.

عالم بزرگوار جناب آقای کریمی جهرمی نقل می کردند:
« روزی در ایام بیماری آقا به دیدن ایشان رفتم دیدم دانه هائی از دست و سینه آقا بیرون آمده است وقتی احوالشان را پرسیدم فرمودند:
« این درد به اتفاق پزشکان از شدیدترین دردهاست، اما این درد هم، شکر دارد. زیرا یا کفاره گناهان است که باید شکر کرد به آخرت نیافتاد. و یا ترفیع درجه می باشد که این هم شکر دارد. و در هر حال جای شکر است و الحمدالله علی کل حال. »

عزم آهنین

 حجت الاسلام احمدی گلپایگانی که مدتی شاگرد ایشان بود، در مورد ایشان نقل می کند:
ایشان در بین علماء خیلی خوش برخورد و پرحوصله بود، و شجاعت و تحمل عجیبی داشت. و با همین صبر و حوصله بود که توانستند خیلی از بحرانهای شدید را که برای تخریب ایشان مهیا شده بود پشت سر بگذارند.
در مسیر و هدف الهی خویش ثبات قدم عجیبی داشت. و روی همین اساس تند بادهای حوادث نتوانست ایشان را از طی مسیر باز دارد.
 روزی فرزند آخوند ملا محمد تقی گلپایگانی به ایشان گفته بود: آقا تا کی می خواهید پای آخوندی بایستید، و در حوزه باشید، بهتر است که دیگر فکری کنید. تا کی می خواهید با این وضع زندگی کنید؟
آقا در جواب فرمودند:
« اگر ببینم زندگی من به این اداره می شود که بروم هر روز دو ساعت در حمام لنگ بیندازم، همین کار را می کنم ولی از آخوندی بیرون نمی روم...!»

خوف از خدا

یکی از کسانیکه از مرگ و حساب واقعاً می ترسید ایشان بودند و وقتی که برای کسی نماز میت می خواندند حالشان تغییر می کرد و چه بسیار اتفاق افتاد که پس از خواندن نماز میت چند روز تب می کردند.
وقتی نماز امام  را خواندند در ضمن نماز گریه کردند. بعد فرمودند:
« نگاه کردم که با آنهمه ابهت و منزلت، چگونه روی خاک قرار گرفته است. »

در فوت مرحوم آیت الله نجفی در مشهد بودند، به حرم مشرف شدند گریه فراوانی کردند و عازم برگشت به قم شدند که نماز بخوانند، شب خونریزی شدیدی از مجرای تنفسی شروع شد که حتی نزدیکان از ایشان قطع امید کردند.

شوخ طبع و بشاش

از جناب آقای فیض نقل است:
روزی خدمت ایشان بودم، و آقا را آماده می کردیم برای وضو ساختن، خدمتشان عرض کردم آقا اجازه می فرمائید عمامه از سر حضرتعالی بردارم آقا با خنده فرمودند:
« می دانید که عمامه برداشتن کار بدی است ولی اشکال ندارد! »

بعد خدمتشان عرض کردم، که آقا اجازه می فرمائید کلاه سرتان بگذارم، آقا با خنده فرمودند:
« بگذار که سخنت راست باشد اگر بگوئی کلاه سر آقا گذاشتم! »

در همین رابطه فردی می آید خدمت آقا و عرض می کند نزدیک ماه رمضان است و من قصد مسافرت دارم اگر ممکن باشد مساعدتی بکنید. مرحوم آقا مبلغی به ایشان پرداخت می کند و با وی خداحافظی می کند. همین فرد روز بعد در مسجد حسین آباد بعد از نماز مغرب و عشاء خدمت آقا می آید و باز عرض می کند که قصد سفر دارم و کمک می خواهم آقا این فرد را می شناسد ولکن به رویش نمی آورد و یک مبلغ مختصری به ایشان می دهد.
این فرد برای بار سوم یک روز صبح در حرم بعد از نماز صبح خدمت آقا مشرف می شود و اظهار می کند که قصد سفر دارم و برای خداحافظی خدمت شما آمده ام و درخواست مساعده داشتم. آقا مبلغ مختصری به او میدهد و بسیار محترمانه می فرمایند:
« ما حاضر هستیم برای بار چهارم هم با شما خداحافظی کنیم! »

عقل عملی و گذشت

در هجومی که عده ای از فریب خوردگان بر خانه ایشان کردند. و اهانت علنی و حضوری نمودند و طوری قضیه حاد بود که اوضاع، خطرناک پیش بینی می شد. ولی در آن قضیه مقداری آنان را نصیحت کرده و فرموده بودند:
« چقدر عیب است که شما در خانه من چنین می کنید! »
و فردای آن روز در مجلس درس فرمودند:
« آقایانی که دیشب به منزل ما آمدند و اظهار لطف کردند؟! خواهشمندم کسی به آنان کار نداشته باشد. »
عالم بزرگوار حاج شیخ پناه اشتهاردی در این رابطه می نویسد:
« عقل عملی که آن بزرگوار به کار زد این بود که فردای همان شب در مجلس بحث و درس عمومی اظهار گذشت و عفو از آنها کرد تا مغرضین فسادی بر فساد نیفزایند. »
مراعات حقوق خانواده

جناب آقای کریمی جهرمی نقل کردند:
« در یکی از روزهای آواخر ماه شعبان سال 1410 هـ ق شرفیاب حضورشان بودم. احساس کسالت از ایشان می‌شد. یکی از نزدیکان وارد شده و احوالپرسی کردند. آقا فرمودند:
« شب گذشته خواستم حمام بروم. و کسی نبود و یا خواب بودند لذا خودم به حمام رفتم و حوله و لباس نبود و نخواستم خانواده را از خواب بیدار کنم. لذا با همان بدن تر لباس پوشیدم و بیرون آمدم و چون هوا سرد بود احساس کسالت و ناراحتی کردم بطوری که نمازهایم را با کمترین کیفیت بجای آوردم و خوابیدم. »
و این درسی است برای دیگران، بنگرند که این مرجع بزرگ در سنین متجاوز از 90 سالگی حاضر نبودند کسی را از خواب بیدار کنند. و تا این حد ملاحظه خانواده خویش را می کردند که حاضر نمی شدند آنها را بیدار کنند تا حوله و لباس به ایشان بدهند و این درس را باید در مکتب ایشان آموخت. »

توجه تام به حق الناس

آیت الله کریمی جهرمی می نویسند:
« از شگفتیها، این داستان است که بعضی از شاهدان عینی آن الان در قم هستند:
 آقا قبل از دوران مرجعیت منزلی را در محله تکیه حاج سید حسن از یکی از ارادتمندانشان اجاره کرده بودند و آن شخص بسیار مقید به حضور در نماز جماعت ایشان بودند روزی آن شخص در مسجد به آقا عرض می کنند: شما در فکر منزل دیگری باشید.
آنروز آقا نماز را که می خوانند دیگر به منزل نمی روند بلکه از راه مسجد به منزل مرحوم آیت الله شیخ مرتضی حائری می روند و سفارش می کنند خانواده شان نیز به آنجا بیایند تا منزلی فراهم شود و فرموده بودند ممکن است صاحبخانه چون از مأمومین نماز من است احترام بکند ولی در دل راضی نباشد که ما در آن خانه باشیم لذا دیگر به کلی به آن خانه نرفته بودند و با همان یک کلمه منزل را تخلیه کرده بودند. »
تقیّد به احکام و سنتهای دین

کسانی که با ایشان معاشرت داشتند همه بر این مطلب اتفاق دارند که ایشان سخت به آداب دینی و سنن اسلامی تقید خاصی داشتند و شعائر مذهبی را ارج می نهادند.
حجت الاسلام آشتیانی می فرمودند:
« معظم له مدام مشغول ذکر بودند. و مجسمه زهد و تقوی و پاکدامنی بود به تمام معنی مقید بودند در حضورشان غیبتی نشود. چهره اش واقعاً چهره ای بود که انسان را به یاد خدا می انداخت. »
مقید بود به ملاقات نمودن علمائی که وارد قم می شوند و حجاجی که از بیت الله الحرام مراجعت می نمودند. و تا آنجا که امکان داشت ایشان به منزل آنها برای ملاقات می رفت. و تا زمانی که حالشان مساعد بود برای تسلیت و تعزیت به معزی و مصیبت زده گاه به منزل آنها می رفتند.

ایشان تقید خاصی به اذان گفتن داشتند، و هر روز به هنگام صبح در منزل این عمل مستحب را به جای می آوردند. یکی از علماء نقل می کرد:
« شبی در ویریج (نام روستایی) مهمان ایشان بودم، نزدیک صبح صدای دلنوازی شنیدم، دقت کردم دیدم صدای اذان می باشد. ولی با خود می اندیشیدم که این فرد چه کسی است چنین خوب اذان می گوید.
به دنبال صدا رفتم دیدم مرجع بزرگوار آیت الله گلپایگانی می باشد که اذان می گوید. »

از آداب و سنن دینی مؤکد، زیارت قبور اولیاء و علماء بود. ایشان تقید خاصی به این امر داشتند و مقید بودند که به زیارت قبر حضرت معصومه (س) مشرف شوند. و می فرمودند:
« در اوایل به قم آمدنم، هر وقت می خواستم وقت فراغتم را صرف کنم به حرم حضرت معصومه مشرف می شدم و در آنجا به قرائت قرآن مشغول بودم بگونه ای بود که دوستان می گفتند اگر در حجره ی درس نیست در حرم است و بمن کبوتر هم نام گذاشته بودند. »

در اواخر عمرشان روز چهارشنبه بعد از فراغت از درس، به حرم مشرف می شدند. و مدتی در بالای سر مبارک حضرت معصومه به زیارت و عبادت مشغول بودند.
مدتی که در اواخر بستری شدند و بیرون آمدن برایشان تکلف داشت آقایی خدمتشان رسید و جویای حالشان شد فرمودند:
الان حدود 15 روز است حرم نرفته ام دلم برای عمه ام خیلی تنگ شده است.

جناب آقای کریمی جهرمی نقل می فرمودند:
چند سال قبل از وفاتشان بنا بر این بود که ایشان در ایام تابستان به جاسب که یکی از روستاهای اطراف قم و محیط خوش آب و هوایی است بروند. ایشان کسالت و خستگی شدیدی داشتند.
مع ذلک فرمودند:
« اول به حرم مشرف می شوم از آنجا به جاسب می روم. »
بعضی از نزدیکان ایشان عرض کردند حال شما مساعد نیست. پس بهتر است همچنانکه ماشین از کنار حرم می رود شما از داخل ماشین سلام کنید. ولی ایشان نپذیرفتند و با همان حالت به حرم مشرف شدند.
با اینکه حال ایشان چنان بود که هنگام برگشت نتوانستند مسافت کوتاه ما بین حرم و کنار خیابان موزه را طی کنند. لذا برایشان در نزدیکی در خروجی خیابان موزه صندلی گذاشتند و ایشان بعد از مختصر استراحتی به طرف ماشین آمدند.

عبادت و عبودیت

ایشان در تمام اعمالش ملازم بود که به خاطر خدا باشد. روی این جهت می توان گفت ایشان عمر خودش را در عبادت خدا صرف نمود. ساعتی از عمر ایشان نبود که در آن مشغول انجام وظائف شرعی و معنوی خویش نباشد.
خوف و خشیت عجیبی از خداوند خود داشت و در عین حال طمع در فضل و کرم او را هم دارا بود. اهل تهجّد و نماز شب بود در سفر و حضر یک ساعت قبل از اذان صبح از بستر خواب بلند می شد، و روی به درگاه خداوندی می آورد و از روی خوف و طمع خدا را می خواند و با ارباب خویش به مناجات مشغول می شد.

بعد از خواندن نماز شب در منزل، به حرم مطهر مشرف می شدند. و نماز صبح را در حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) به جماعت به جای می آوردند. بعد از نماز تا طلوع آفتاب در محراب عبادت جلوس می کردند.

مشغول قرائت ادعیه و قرآن می شدند. و هر روز حداقل یک جزء قرآن می خواندند. و حدود هفتاد سال موفق بودند پیش از اذان صبح به حرم مشرف شوند. این سیره ایشان بود تا اواخر عمر پربرکتش، و تا آخر عمر هیچگاه سحرخیزی و نماز شب را ترک نکردند.
نوافل را ترک نمی کرد و نمازهای مستحبی را به جای می آورد. در زمان آیت الله بروجردی که هنوز مرجعیت ایشان مشخص نبود، ایام البیض ماه رجب در مسجد امام حسن عسگری معتکف می شدند.

آیت الله کریمی جهرمی که شاگرد مکتب ایشان هستند در این مورد می نویسد:
« آن مرجع بزرگ از اهل عبادت و تهجد بود و به واجبات و مستحبات اهتمام می ورزید. شب زنده داری و تهجد او و گریه ها و اشکهای جاری او و تلاوت قرآن و دعاهای مختلف او ترک نمی شد و نیز تقید به گفتن اذان داشتند و صدای مبارکشان به هنگام طلوع فجر به اذان بلند می شد.
این جانب خود کراراً صدای مبارکشان را که به هنگام طلوع فجر و سفیده صبح بلند بود شنیدم و بلند اذان می گفتند و چه قدر اذان آن بزرگوار به هنگام صبح، طنین جذابی داشت. »

انس با قرآن

حضرت امیر علیه السلام می فرمایند:
« خدا قرار داده قرآن را آب زلالی بر تشنگی عالمان و بهاری برای قلوب دانشمندان و مقصدی برای راههای صالحان و دارویی که بعد از آن درد نباشد و نوری که با آن ظلمتی نیست. نهج البلاغه/خ198 »
طبیب مخصوص ایشان که بیست و هفت سال سابقه ارادتمندی دارند نقل می کنند که من هر وقت خدمتشان می رفتم ایشان مشغول تلاوت قرآن کریم بودند. آری آن مرجع بزرگ صبح و شام تلاوت قرآن می کردند و تا روزهای آخر عمرشان این برنامه را ادامه دادند و تلاوت قرآنشان در این دو وقت ترک نشد.

یکی از نوادگان ایشان می گویند:
« عصر ماه مبارک رمضانی در سن چهارده سالگی به حضور آقا مشرف شدم ایشان مشغول تلاوت قرآن بودند. سلام کردم و وارد شدم آقا جواب سلام را دادند و احوالپرسی فرمودند و دوباره شروع به قرائت قرآن نمودند. بعد از چند دقیقه مجدداً فرمودند:
« آیا قرآن می خوانی؟ »
و دقایقی تأمل کردند و بعد با آرامش و وقار مخصوص به خودشان به این مضمون فرمودند: « می دانی این خوب نیست که این ماه بگذرد و ما یک ختم قرآن نکنیم. »

قرآن را با تدبر می خواندند و در آیات توجه خاصی داشتند، و گاهی قطرات اشک از چشمانشان جاری می شد و می فرمودند:
« خدا می داند که من گاهی که به آیات عذاب می رسم این آیات همواره در مقابل چشم و گوش من است و مرا می لرزاند، که نکند جوری باشیم که مصداق این آیات قرار بگیریم. »
و گاهی می فرمودند:
« قرآن بهترین موعظه است هنگام قرائت قرآن در آن تدبر کنید به قصد اینکه از آن درس بگیرید، نه فقط برای ثوابش قرائت کنید در این صورت است که اشک چشمت جاری می شود و ببین به چه مقامی می رسی. »

قرآنهائی که به ایشان هدیه می شد مقید بودند آنها را بخوانند پس از یک دور تلاوت به دارالقرآن هدیه می کردند و می فرمودند: زکات قرآن به این است که خوانده شود، زیرا در قیامت قرآن از ما بازخواست می کند. قرآن هائی که توسط آقا قرائت شده در دارالقرآن ثبت گردیده است حتی قرآنهای نفیس خطی و غیر خطی که به دارالقرآن اهدا می شد برای اینکه در گنجینه دارالقرآن محبوس نشود. خود ایشان یک دور تلاوت می کردند.
ایشان احترام و خضوع خاصی در مقابل قرآن داشتند. و روی همین تواضع عظیم و ارادت نسبت به قرآن ایشان به قاریان قرآن هم احترام خاصی قائل بودند.
نقل می کنند: با وجود اینکه ایشان در بعد علمی و مرجعیت در مرتبه بالائی بودند یک بار جوان نوزده یا بیست ساله ای آمد خدمت آقا، این جوان از قرّاء مصر بود. و در قرائت قرآن نفر اول شده بود آقا به این جوان فرمودند:
« من سوره حمد را می خوانم، شما ببینید من درست می خوانم یا نه؟ »
و پیش جمعیت بلند بلند شروع به خواندن سوره حمد کردند، آن جوان قرائت آقا را تصدیق کرده و گفت: قرائت شما شبیه قرائت اهل حجاز است.

سوز دل

آن بزرگوار بَکّاء و بسیار پر گریه بود و به سرعت قطرات اشک بر محاسن شریفشان جاری می گردید.
شخصی چند ماه قبل از ارتحال ایشان به حضورشان می رسد تا آقا با چشم گریان دعا کنند. آقا فرمودند:
« خداوند این لطف را کرده که چشم من گریان است و اشک من خشکیده نشده است. »

عاشق اهل بیت علیهم السلام

امام باقر علیه السلام به جابر فرمود:
« ولایتنا ولایة الله التی لم یبعث نبیاً قطّ الا بها:
ولایت ما اهل بیت همان ولایت خداست. خدا هیچ پیامبری را به رسالت مبعوث ننمود مگر آنکه پایبند ولایت ما اهل بیت علیهم السلام باشد. کتاب شریف بصائر الدرجات. »

امام صادق علیه السلام فرمود:
« ان حبنا اهل البیت ینزله الله من السماء له خزائن تحت العرش کخزائن الذهب و الفضه لا ینزله الا بقدر و لا یعطیه الا خیر الخلق ...
محبت ما اهل بیت پیامبر را خداوند از آسمان فرو می فرستد و برای آن خزائنی است در زیر عرش پرودگار، همچون خزائن زر و سیم که جز به مقدار معین و مقرر نازل نخواهد شد. و جز بهترین خلق خدا از آن بهره مند نخواهد شد ... »

آیت الله گلپایگانی(ره) خودش که از تبار نیکان و شاخه ای از شاخه های ولایت بودند، سینه ای سرشار از عشق و دلدادگی نسبت به ائمه معصومین علیهم السلام بویژه امام حسین را داشتند.
از جمله ویژگی های بارز ایشان ارادت شدید به اهل بیت(ع)، مخصوصاً وجود مقدس حضرت سید الشهداء (صلوات الله علیه) بود که خیلی بارز بود ایشان به محض اینکه نامی از خاندان پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و سلم برده می شد حال خاصی پیدا می کردند.
اگر اشاره به مصیبتی می شد چشمانشان پر از اشک می شد. مقید بودند مجالس بزرگداشت اهل بیت بخصوص مجالس عزاداری را به موقع خودش برگزار کنند و خودشان شرکت فعال داشتند. باید گفت ایشان عشق به اهل بیت داشتند نه تنها ارادت، و محبت، محبت بسیار فوق العاده و بیّنی بود.

روی آن ارادت و محبت اهتمام به برگزاری مراسم سوگواری ائمه طاهرین داشتند و در تمام شهادات و مناسبتها در منزل ایشان مجلس عزا برگزار بود در ماه محرم و صفر در منزل ایشان مجلس روضه خوانی برگزار بود. و در شهادت مادرش صدیقه طاهره حضرت زهرا(س) در روزهای یازدهم و دوازدهم و سیزدهم جمادی الاول و اول و دوم و سوم جمادی الثانی در منزل ایشان مجلس عزاداری برگزار بود.

با آن کهولت سن و رتبه علمی و مرجعیت که داشتند احیاناً روز شهادت حضرت زهرا از منزل خویش در جلو هیئت سوگواران برای عرض تسلیت به حرم مطهر حضرت معصومه(س) مشرف می شدند، علاوه بر این در طول سال در روزهای پنج شنبه مجلس روضه در منزل ایشان برگزار بود.

 علاقه ایشان به آستان مقدس سیدالشهداء علیه السلام به حدی بود که عصر عاشورا بستگان را پیرامون خویش جمع می کردند و شخصاً روضه می خواندند، و این سیره ایشان تا آخر عمر شریفشان ترک نشد و تا محرم سال 1414 هـ ق این عمل را انجام می دادند. و خودشان در این باره می فرمودند:

« می خواهم نامم در زمره روضه خوانهای سیدالشهداء علیه السلام ثبت شود. »

آری او اخلاص و ارادت به امام حسین را برای خود بالاترین رتبه می دانست.
چنان به مقام والای ائمه طاهرین علیهم السلام ارادت و اخلاص داشت. که در مجالس اهل بیت علیهم السلام چنان می نشست که گویا یکی از معصومین در مجلس حاضر است. روی این جهت هیچ گاه در مجلس اهل بیت بدون عمامه و لباس روحانیت نمی نشست.
حتی هنگامی که ضعف و کسالت زیادی که بر ایشان غلبه کرده بود و قادر به حرکت نبودند. از طرفی عازم سفر استعلاجی نیز بودند کلیه مقامات و بزرگان برای عیادت می آمدند ایشان توانایی نشستن را نداشتند و در همان حالت خوابیده از آنان جویای حال می کردند. تا اینکه قرار شد حجت الاسلام سید صادق شمس (یکی از منبریهای قم) برای قرائت حدیث کساء مشرف شوند، ایشان فرمودند:
« ذکر ائمه در خدمت ائمه است و در خدمت ائمه باید مؤدب نشست. »

و با زحمت فراوانی عمامه گذاشته و عبا و قبا می پوشند و به شکل کسی که در محضر یک بزرگی نشسته جلوس کردند .

و نیز از فرزند ایشان نقل شده است:
« چند سال قبل ایامی که آقا در بیمارستان بستری بود لباس مخصوص بیماران را به تن داشتند. شخصیتهای بزرگ علمی و سیاسی به ملاقات ایشان می آمدند. ایشان که در دوران نقاهت بودند با همان لباس مخصوص آنها را می پذیرفتند.
زیرا مشکل بود که تغییر لباس دهند تا اینکه یک روز فرمودند:
« دلم تنگ شده اشتیاق به شنیدن مصیبت حضرت امام حسین علیه السلام دارم کسی بیاید و ذکر مصیبتی کند. »
هنگامی که آقایی برای ذکر مصیبت حاضر شد. به ایشان اطلاع داده شد. فرمودند صبر کنید تا لباس رسمی و اصلی خود را بپوشم  و برای استماع مصیبت امام حسین علیه السلام خویش را آماده کرده و لباس مخصوص و رسمی خویش را پوشیدند و آماده استماع ذکر مصائب حضرت سیدالشهداء شدند. 

ایشان به قدری نسبت به اهل بیت(ع) احترام داشتند که حتی اگر در مجلس خصوصی هم ذکر مصیبت اهل بیت می شد ایشان به احترام ذکر مصیبت اهل بیت عمامه به سر می گرفت و تقید خاصی در این امر داشت.

چنان اخلاص در این باب داشتند که اشک چشمی که برای مصیبت اهل بیت ریخته می شد نزد ایشان ارزش والایی داشت.
یکی از آشنایان آقا نقل کردند: « یک وقت قبل از شرکت ایشان در مجلس روضه از آقا اجازه خواستم که قطره چشمانش را بچکانم، که زمانش به تأخیر نیفتد، فرمودند:
« اگر چه من این قطره را پاک می دانم ولی میل ندارم به اشک چشم برای امام حسین چیزی مخلوط شود. »

ایشان توجه خاصی به ارباب و ولیّ خودش حضرت صاحب العصر و الزمان (عج) داشتند و هیچگاه عرض اخلاص و ارادت به محضرش را ترک نمی کردند.

هرگاه حوزه دچار مشکلی می شد متوسل به حضرت شده و یا به مسجد جمکران مشرف می شدند و برای حل این مشکل از حضرت کمک می خواستند.

دقیق و محتاط در عمل

ایشان خیلی در کارهایشان دقیق بود و هیچ موقع قدمی برنداشت که مغایر با شرع باشد و این مرحله بالائی از دیانت است که در کمتر کسی یافت می شود.

جناب انصاریان می گفتند:
در جریان فوت فرزند ایشان، حجت الاسلام حاج آقا مهدی گلپایگانی اوج انقلاب بود. عده ای آمده بودند خدمت ایشان و به ایشان پیشنهاد می دادند که شما در اعلامیه بنویسید: که حاج آقا مهدی را ساواک کشته است. اما چون این مطلب برای ایشان محرز نبود، فرمودند:
« من چنین چیزی را اجازه نمی دهم چون این مطلب ثابت نشده است. گرچه فرزندم در قضیه کمک به زلزله زدگان از دنیا رفته است. ولی این مطلب را ما نمی نویسیم. »

همه از این دقت و حواس جمعی ایشان شگفت زده شدند، که حتی در چنین حالتی هم راضی نیستند عملی را که ثابت نشده به یک سری افراد بی دین و جنایتکار نسبت دهند. گرچه فوت حاج آقا مهدی مشکوک بود .
ایشان این دقت را در تمام مراحل مبارزه داشتند و حتی در اعلامیه هائی هم که صادر می کردند ملتزم بودند که مطلبی خلاف واقع ذکر نشود. و با اینکه اعلامیه های ایشان در نهایت تندی و سرکوبگرانه بود لکن در نهایت متانت و اتقان نیز بود.

انفاق و احسان نیکو

آن بزرگوار سخت اهتمام به قضاء حوائج مردم و خصوصاً علماء و طلاب داشتند. و تا ممکن بود، سائلی را رد نمی کردند و کسی را محروم نمی ساختند.

نقل می کنند: شخصی آمد پیش ایشان و درخواست کمک کرد آقا به یکی از خدمتگزاران فرمود: وجهی به او کمک کنید. آن شخص عرض کرد، آقا اخیراً وجهی به ایشان داده ایم، آقا فرمودند:
« باز هم بدهید. »

حاج باقر گلپایگانی چنین توضیح می دهند:
اگر کسی نیاز مالی داشت به ایشان مراجعه می کرد، ایشان او را مأیوس برنمی گرداند. بخاطر دارم روزی پیرمردی نیازمند که گهگاه به منزل ایشان مراجعه می کرد و کمک مالی می گرفت وارد شد و در حضور آقا نشست و اظهار داشت که پسرم تصمیم به ازدواج دارد و من از عهده مخارج آن برنمی آیم.

آقا هفتاد هزار تومان نزدشان موجود بود که یکی از افراد خیّر آن را به همین منظور به ایشان تقدیم کرده بود، تمام این مبلغ را به آن پیرمرد دادند. پیرمرد به قدری خوشحال شد که کفشهایش را عوضی پوشید و با عجله رفت.
من به آقا عرض کردم خوب بود این مبلغ را به چند نفر سیّد نیازمند می دادید فرمودند:
« من این وجه را برای فلانی کنار گذاشته بودم که بدهم ظاهراً قسمتش نبود اول خواستم نصف کنم و اما سپس بنظرم رسید مخارج سنگین است و این هم سیّد مستحقی است حالا که حواله شده همه را به ایشان می دهیم. »
پناه بی چاره گان

یکی از مسئولین فعلی قوه قضائیه نقل کرده بودند:
در ایام طلبگی که در قم بودیم در مدرسه فیضیه حجره داشتم، چند روزی بی پول و خیلی مستأصل شدم، هر چه فکر کردم چه کنم، فکرم به جایی نرسید، ناگهان با خود گفتم بروم پیش آیت الله گلپایگانی - البته ایشان در آن زمان مطرح نبودند ـ خود را به منزل ایشان رساندم مطلب را بیان کردم. آقا مبلغی را آوردند و فرمودند:
« کل ما یملک ما اینست که آنرا نصف می کنیم . »

و نصف آن مبلغ را به ما دادند، و با این وسیله مشکل ما حل شد.
ایشان به فقرا و نیازمندان هم خیلی توجه داشتند و تا آنجا که در امکانشان بود در رفع حاجت نیازمندان می کوشید، نقل شده که بعضی اوقات خودش به در خانه افراد رفته و شخصاً کمک می نمود.

توجه خاص به حوائج مردم

توجه خاص ایشان به مردم و دقت در درخواست مؤمنین از چیزهائی بود که همیشه مورد توجهشان بود. به عنوان نمونه:
یکی از مسئولان منزل آقا نقل می کرد:
شبی تلفن زنگ زد گوشی را برداشتم، طرف را نشناختم.
گفت: خدمت آقا عرض کنید برای حاجت مهمی که من دارم نماز امام زمان(عج) بخوانند. من گفتم آقا حال ندارند پایشان درد می کند. خودتان بخوانید.
گفت: شما خدمت آقا عرض کنید کار نداشته باشید گوشی را قطع کردم. بمحضرشان رسیدم و مطلب را خدمتشان عرض کردم خیلی ساده و بدون آنکه نام شخص را بخواهند. یا چیز دیگری بفرمایند. فرمودند:
« حاجت برادر مؤمن است خیلی خوب انشاء الله می خوانم. »

ایشان نسبت به مردم خصوصاً طلاب خیلی محترمانه برخورد می نمودند، و می فرمودند:
« مردم را باید احترام گذاشت، و اگر { فردی از مردم به ما مراجعه کرد و} مشکلی داشت، ما که نمی توانیم تمام خواسته اش را بر طرف کنیم، و فقط تمکن از برطرف کردن بعضی از مشکلات او را داریم، پس اگر این یک مقدار را با احترام و شخصیت دادن به فرد بجا آوریم و اگر پولی می دهیم محترمانه پرداخت نمائیم این اهمیتش از برآوردن تمام خواسته اش بیشتر است.
فی الواقع حرمت افراد را حفظ کردن و شخصیت دادن به آنها مساله مهمی است که باید مورد توجه واقع شود. »

حفظ شخصیت مؤمنین

آقای انصاریان نقل کردند، در یکی از اعیاد من مشرف شدم به محضر ایشان، عده زیادی از علماء در محضر ایشان بودند، ناگهان گز آوردند، یکی از آقایان که در کنار ایشان بود. 5
عدد گز برداشت و گفت آقا من به نام پنج تن پنج عدد برداشتم آقا با تبسم فرمودند:
« می توانستید 14 تا به نام چهارده معصوم بردارید. »

کسانی که اطراف آقا بودند، لبخندی زدند که ناگهان آقا از این قضیه ناراحت شدند، که شاید این عکس العمل آقایان موجب اهانت به آن شخص بوده باشد. و فوراً فرمودند:
« من عذر می خواهم که چنین گفتم. »

و آن فرد گفت نه آقا چیز مهمی نیست روز عید و سرور است.
آقای انصاریان اضافه کردند که این درس بزرگی بود برای من که ایشان چه قدر دقت دارند که حاضر نیستند در محضر ایشان کوچکترین بی احترامی به فردی بشود.

من هر وقت خدمت ایشان می رفتم یک نکته اخلاقی و درسی از ایشان می گرفتم. و شاید به خاطر همین باشد که توصیه شده به رفت آمد کردن با علماء و بزرگان. ایشان در تمام مراحل زندگی مصداق بارز فرمایش معصومین بود که فرمودند:
« کونوا دعاة الناس بغیر السنتکم. »

تعظیم علما و تلاش در حفظ آثار آنان

از خصوصیات برجسته ایشان احترام و تکریم از بزرگان دین از قدما گرفته تا متأخّرین می باشد.
این خصوصیت بارز اخلاقی ایشان نسبت به اساتیدش نمود ویژه ای داشت. بنای ایشان بر این بود که نام بزرگان را در درس و در محافل خصوصی با اجلال و احترام یاد کند. و در حفظ نام و نشان و حفظ آثار آنان سعی بلیغی داشت و مواظب بود کاری نکند که موجب وهن به علماء خصوصاً معاصرین باشد به قدری در این مساله دقت داشتند که وقتی حاشیه عروه ایشان چاپ می شد، چون پرچم تشیع آن زمان بر دوش آیت الله العظمی بروجردی بود، اجازه نداده بودند بر روی کتاب لقب آیت الله را بنویسند.

با اینکه خود ایشان در حد عالی از علم و فقاهت بودند به خاطر تقویت آیت الله بروجردی در مجلس درس وی حاضر می شدند. اینجا به مناسبت نمونه هایی از این سیره نیکوی ایشان را ذکر می کنیم:

 1. در قضیه کسالت مرحوم آیت الله حکیم (ره) در منبر درس و در آن مجمع عظیم علمی با توجه و خلوص خاصی دست به دعا برداشته برای شفای ایشان با جملات ( اللهم اشفه بشفائک و داوه بدوائک و متعنا بطول بقائه ) دعا کرده بود. به راستی چه قدر شعف انگیز است که چنین مرجعی برای مرجع بزرگی این چنین احترام قائل است.

2: خود ایشان فرموده بودند:
« در مقابل این تبلیغاتی که علیه آیت الله العظمی خوئی می شود من هر وقت به حرم مشرف می شوم بر سر قبر فرزند ایشان رفته و فاتحه می خوانم و مردم می پرسند این قبر کیست؟ و این خود تبلیغی است در مقابل تبلیغات سوء بر آیت الله خوئی. »

 3: در پاکستان مدرسه ای توسط آیت الله العظمی حکیم ساخته شده بود ولی به خاطر بدهی هائی که ایشان از بابت این مدرسه داشت، بانک مدرسه را بعد از فوت ایشان به تصرف خویش درآورده و طلاب را بیرون کرده بود.
وقتی این جریان را به اطلاع آیت الله گلپایگانی رساندند ایشان بدهی های آیت الله العظمی حکیم از بابت مدرسه را پرداخت کرد و مدرسه از سلطه بانک آزاد شد.
 چون خواستند اسم مدرسه را که قبلاً به اسم آیت الله حکیم بود، به « حوزه آیت الله گلپایگانی » عوض کنند ایشان اجازه نداده و فرموده بود مدرسه باید به همان اسم قبلی آیت الله حکیم باقی بماند.

 4 : در شیراز مسجدی ساخته شده بود که برای تعیین امام جماعت آن به ایشان رجوع کرده بودند و درخواست کرده بودند که ایشان فردی را به عنوان امام جماعت آن مسجد تعیین کنند ایشان در جواب فرموده بود:
« چون حضرت آیت الله محلاتی در شیرازند به ایشان رجوع نمائید و باید زیر نظر ایشان باشد. »

5: در جریان درگذشت مرحوم آیت الله بروجردی ایشان و مرحوم حاج سید احمد خوانساری  به مسجد اعظم رفته و فرزند بزرگ مرحوم آقای بروجردی  را به اقامه نماز مغرب و عشاء واداشته بودند و به او اقتدا کرده بودند.
ایشان به هنگام اسم بردن از آقای بروجردی بسیار محترمانه از ایشان تعبیر به «مرحوم آقا» می کردند، و از ایشان به صورت آقای مطلق یاد می نمودند.

 6 : به ایشان خبر داده بودند که عده ای از صوفی ها می خواهند در قبرستان شیخان مقبره « زکریا بن آدم » را به عنوان سر سلسله خودشان تعمیر کنند. ایشان بلافاصله دست به کار شده و قبر ایشان و « زکریا بن ادریس القمی » و « آدم بن اسحاق » را به صورت زیبائی مرمت نمودند. و این خود یک حرکت بسیار جالب بود برای جلوگیری از انحرافات فکری و مقابله با پایگاه صوفیه در قم .
 

نمای داخلی و خارجی مقبره جناب زکریا ابن آدم

 7 : قسمتی چشمگیر از کتب علمای گذشته را طبع و در دسترس عموم قرار دادند.
  ادامه دارد.بخش خدمات اجتماعی ماخذ:کتاب نوری از ملکوت

زندگینامه آقاشیخ....

ولادت

شیخ مرتضی زاهد در سال 1247 هجری شمسی در تهران، در محله حمام گلشن، چشم به جهان گشود.
 

والدین

پدرش آخوند ملاآقا بزرگ، مردی روحانی و یکی از واعظان و روضه خوانهای توانا و بلند آوازه تهران بود؛ تا آنجا که به او « مجدالذاکرین » لقب داده بودند.

تحصیلات

بنابر آنچه که در ششمین جلد از کتاب گنجینه دانشمندان آمده است آقا شیخ مرتضی ابتدا درسهای مقدماتی را نزد پدرش و بعضی دیگر از فضلای تهران فرا می‌گیرد و آن گاه به صورت رسمی از طلبه‌های مدرسه مروی تهران می‌شود.
او درسهای معروف به « سطوح» را از اساتید مدرسه مروی، به خصوص مرحوم آقا میرزا مسیح طالقانی، بهره می برد و سپس از محضر اساتیدی چون حضرت آیت الله آقای حاج سیدعبدالکریم لاهیجی و شهید مجاهد فی سبیل الله آیت الله شیخ فضل الله نوری استفاده می‌برد.

اگر چه که ایشان اساتیدی چون آقا سیدعبدالکریم لاهیجی ( حکایت آیت الله لاهیجی در پیشگفتار همین بخش از نظر شما گذشت )  و آقا شیخ فضل الله نوری داشته است؛ اما در زندگی خودش را فقط یک واعظ و روضه خوان ساده می‌دانسته و از هر گونه اظهار فضل و دانشی به شدت پرهیز می‌کرده ‌است؛ حتی منبرها و روضه‌هایش را هم از روی کتاب برای مردم می‌خوانده است!

بهر حال از آن چنان استادی، چنین شاگردی بی‌ادعا و به دور از هر گونه هوای نفسی، دور از انتظار نیست.
 تعلیم و تربیت

شیخ مرتضی زاهد پس از مدتی تحصیل به این نتیجه رسیده بود که باید همانند پدرش به تعلیم و تربیت مردم و وعظ و روضه خوانی برای مردم کوچه و بازار بپردازد و بیشترین ارتباط و نشست و برخاست را با مردم داشته باشد.

او سالها در یکی از شبستانهای مسجد جامع، واقع در بازار تهران، همیشه یکی دو ساعت بعد از اذان ظهر به اقامه جماعت می‌پرداخت تا هر کس نتوانسته است در دیگر نمازهای جماعت حاضرشود، بتواند نمازش را به جماعت بخواند.

او خودش را برای ارشاد و تعلیم و تربیت و خدمت به مردم وقف کرده بود و کمتر روزی بود که آقا شیخ مرتضی زاهد جلسه خانگی نداشته باشد. به غیر از این جلسات، خانه‌اش همیشه به روی همه مردم باز بود و غالباً چند نفر از مؤمنین، به خصوص جوانهای صالح و جویای جوهره عبودیت و معارف الهی، در محضرش بودند و از صفای باطنی و معنویتش استفاده می‌بردند.
 

مرحوم آیت الله شیخ مهدی معزّی که خودش از علمای اخلاق و عالمان مهذّب تهران بود می گفت:
« در زمان رضاخان دو نفر بودند که به حقیقت بیشتر از بقیه ایمان و دین مردم تهران را نگه داشتند ... یکی از آن دو نفر آقا شیخ مرتضی زاهد بود. »
 
نوه ایشان نقل میکند:
مرحوم آقا شیخ مرتضی فرموده بود:
« من اگر تا سه چهار سال دیگر به تحصیلات ادامه داده بودم، به درجه اجتهاد می‌رسیدم؛
 از مسئولیتش ترسیدم و مشغول تبلیغ و وعظ شدم. اما بعدها از این تصمیم بسیار پشیمان و نادم شدم؛ بعدها فهمیدم اگر مجتهد شده بودم خیلی بهتر بود.»

شیخ مرتضی زاهد در تمام مدت عمر پربرکت خویش با دقت و وسواس فراوان مقید به حضور و راه اندازی جلسات مذهبی و تعلیم و تربیت بود  و همانطور که در آینده  خواهد آمد ، برای عدم وقفه در این مسیر حتی به مسافرت هم نمی رفتند ،  با اینکه در اواخر عمر به علت کهولت قادر به راه رفتن نبودند توسط شخصی که ایشان را به دوش می گرفت خود را به این مجالس می رساندند.

سیره عملی

جناب حاج آقای جاودان در رابطه با سیره جدش مرحوم شیخ مرتضی زاهد، نقل می کنند:
« روش و سیره ایشان چیزی جز عمل به دستورات شرع مقدس و توجه کامل بر انجام واجبات و ترک محرمات نبوده‌ است. »

رحلت

سرانجام جناب شیخ مرتضی زاهد پس از سالها مجاهده و تعلیم و تربیت عمومی و تأثیرگذاری شگفت انگیز خود بر انفاس مردم در روز جمعه دوم خرداد 1331ه.ش دعوت حق را لبیک گفت.

حاج آقا مهدی فرزند ایشان در آن ایام به پدرش در تطهیر و آماده شدن برای نماز کمک می‌کرد. ایشان نقل می کنند:

 در یکی از آخرین شبهای اردیبهشت ماه، سال 1331 هجری شمسی به دلیلی، تأخیر داشته و در وقت مقرر به منزل نرسیدم .
کم کم آقا شیخ مرتضی ناراحت و پریشان شدند و ترسیدند نمازشان قضا شود. آن شب بعد از رسیدن به منزل از زبان آقا شیخ مرتضی شنیدم که می‌گفت:

« خدایا، دیگر، مرتضی خسته شده ‌است تا همین هفته دیگر، مرتضی را ببر پیش خودت».

یک هفته بعد، در روز جمعه دوم خرداد 1331 آقا شیخ مرتضی، فقط کمی سرما خورده بود و فرزندش آقا شیخ عبدالحسین، برای احتیاط به حاجی، همان شخصی که در اواخر عمر شیخ مرتضی، ایشان را به دوش می گرفت و به جلسات می برد گفته بود خودش را جلوی آقا آفتابی نکند تا آن روز را، آقا استراحت کند و به جلسه خانه آقای کسایی نرود.

آقا شیخ مرتضی بسیار دلخور بودند و از صبح، تند تند سراغ حاجی را می گرفتند.
آن روز، بعد از ظهر حاج آقا شریف از واعظان محترم تهران به دیدن آقا شیخ مرتضی آمده بود.
همسر ایشان ظرف شیری را از پشت پرده برای آقا شیخ مرتضی گذاشت و ایشان نگاهی به شیر انداخت و گفت:

« عجب! خدا را شکر، آخرین غذای حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام هم شیر بود.»

ساعتی بعد آقا حاج محمدحسین سعیدیان برای بردن آقا، به جلسه هفتگی شب های شنبه خانه شان آمدند.
آقا شیخ عبدالحسین می خواست آقا استراحت کند ولی شیخ مرتضی خودش راضی بود تا او را به جلسه خانه آقای سعیدیان برسانند.

حاج شیخ محمدعلی جاودان در آن روزها حدوداً هفت سالش بود. مادرش او را برای خرید چیزی مأمور کرده بود.
ایشان به یاد می آورد که:
« به جلوی اتاق آقا شیخ مرتضی رفتم و نگاهی به داخل اتاق انداختم. آقای سعیدیان و پدرش، به طور عادی در حال گفتگو با پدر بزرگم آقا شیخ مرتضی زاهد بودند.
من برای خرید بیرون رفتم و وقتی که برگشتم دیدم سر آقا شیخ مرتضی بر روی پاهای آقای سعیدیان است و او در حال ریختن تربت سیدالشهداء علیه‌السلام در دهان آقا شیخ مرتضی است
و لحظاتی بعد؛ غم و ماتم، خانه را فرا گرفت و آقا شیخ مرتضی به همین آسانی و در حالی که دوست داشت خودش را برای انجام وظیفه و رفتن به یکی از جلساتش آماده کند جانش را به جان آفرین تسلیم کرد. »

محل دفن

دفن پیکر ایشان در حرم حضرت اباالفضل العباس (ع) نیز حاوی  تذکر و عبرت است:

« یکی از تاجران بازار تهران از دنیا رفته بود و فرزندانش می خواستند جنازه اش را به عتبات عالیات و به کربلای امام حسین علیه‌السلام حمل و دفن کنند.
آنها با تمام امکاناتشان به دنبال گرفتن اجازه نامه از دولت های ایران و عراق می افتند؛ ولی هر چه تلاش می کنند موفق نمی شوند. پس از چند روز مجبور می شوند پدرشان را در همین ایران به خاک بسپارند.
آن مرحوم دفن می‌شود و پس از چند روز، برگه اجازه حمل جنازه به کربلا، به دست فرزندانش می رسد.

در همان روزها آقا شیخ مرتضی از دنیا می رود و فرزندان آن تاجر، آن اجازه نامه را به خانواده آقا شیخ مرتضی تقدیم می کنند.
و بدین ترتیب، جنازه آن عبد صالح و پرهیزکار و خداترس به کربلا حمل می‌شود و در صحن حرم قمر بنی هاشم حضرت اباالفضل العباس علیه‌السلام دفن می‌شود و سیر برزخی را در آن حریم ملکوتی آغاز می‌کند. »

کرامات بعد از رحلت

1. نورافشانی حیاط خانه

آقای حاج حسن محمدی می گفت:
« من در حدود هفت، هشت سالم بود آقا شیخ مرتضی زاهد از دنیا رفت.
آن شب جمعی از مومنین و دوستانش در خانه ایشان جمع شده بودند و جنازه ایشان را در حیاط شستشو و غسل و کفن می کردند.
من آن شب با همان حال و هوای کودکی و از روی کنجکاوی، برای تماشای رفت و آمدهای خانه آقا شیخ مرتضی به بالای پشت بام خانه مان رفته بودم. از بالای پشت بام خانه ما به خوبی می شد حیاط و رفت و آمدهای خانه آقا شیخ مرتضی را تماشا کرد.
 من آن شب در بالای پشت بام، صحنه عجیبی را دیدم که در آن زمان نمی توانستم اهمیت و حقیقتش را درک کنم؛ ولی با این حال تماشای آن صحنه برای من در آن سن و سال بسیار جالب و ذوق آور بود.
آن شب در حالی که عده ای جنازه آقا شیخ مرتضی را می شستند من می دیدم نوری بسیار شدید و زیبا و تماشایی از بالای آسمان تا بالای خانه آقا شیخ مرتضی زاهد آمده است و مستقیم به حیاطی که آقا شیخ مرتضی را غسل می دادند تابیده است!
در واقع نوعی نورباران بود نورها می آمدند و می رفتند!
این نورافشانی بسیار واضح و تماشایی بود، به خصوص با توجه به اینکه در آن زمان هنوز کوچه ها و خیابانها و خانه های تهران به این شکل و به این صورت کامل برق کشی نشده بود و شبهای تهران تا حدودی در تاریکی قرار می گرفت.
آن شب وقتی این نورافشانی را مشاهده کردم، بسیار ذوق زده شده بودم. با عجله از بالای پشت بام پایین آمدم و آنچه را دیده بودم برای پدربزرگم بازگو کردم. سپس دستهای پدر بزرگم را گرفتم و با شتاب او را به بالای پشت بام بردم.
دوستان و رفقای آقا شیخ مرتضی همچنان در حال غسل و شستشوی جنازه او بودند و آن نورافشانی نیز همچنان بر آن نقطه ادامه داشت. ولی نمی دانم چگونه بود که پدر بزرگم همانند من که بچه ای هفت و هشت ساله بودم آن نورافشانی را نمی دید و من هرچه با ذوق و هیجان آن نور را به پدر بزرگم نشان می دادم،
 او چیزی نمی دید و فقط برای اینکه مرا آرام کند اشاره ای به چشمهایش کرد و به من گفت: پسرک من پیرمرد هستم و چشمهایم ضعیف و کم سو است و نمی توانم ببینم. »

2. پیکر سالم

آیت الله خرازی در رابطه با جنازه آقا شیخ مرتضی نقل می کنند:
مرحوم پدرم می گفت:
« چند سال پس از وفات آقا شیخ مرتضی زاهد به کربلا مشرف شده بودم و بر بالای قبر آقا شیخ مرتضی که در یکی از حجره های حرم حضرت اباالفضل علیه السلام واقع است زیاد حاضر می شدم.

یکی از خدام حرم که مسئولیت آن حجره را نیز بر عهده داشت، زمانی که فهمید من با آقا شیخ مرتضی دوستی و رفاقت داشته ام، بنای گفتگوی با من را باز کرد و گفت:
جنازه صاحب این قبر پس از گذشت چند سال همچنان همانند روز اولش سالم است و شما در یک وقت خلوتی به اینجا بیا من گوشه ای از قبر را باز کنم تا شما صورت و جنازه آقا شیخ مرتضی را با چشمهای خودت مشاهده کنی!

و مرحوم پدرم گفته بود: نه، نه این کار از نظر شرعی اشکال دارد. »

به غیر از پدر آیت الله خرازی، افراد دیگری نیز این موضوع را نقل کرده اند، از جمله مرحوم شمس زاده و مرحوم حاج محمود کاشانی که از تجار محترم بازار تهران و از خیرین بوده اند.
 نقل است ایشان جنازه سالم شیخ مرتضی را خودش در هنگام تعمیر صحن مطهر حضرت ابوالفضل علیه السلام رویت کرده است.

همچنین حاج آقا سیبویه نیز در این رابطه می فرمودند:
« جنازه مرحوم آقا شیخ مرتضی زاهد را در صحن حرم حضرت قمر بنی هاشم، اباالفضل العباس علیه السلام، به خاک سپرده اند.
ما هم تا زمانی که در کربلا ساکن بودیم بر سر قبر ایشان می رفتیم. چند سال بعد از وفات مرحوم زاهد، صحن حضرت عباس علیه السلام نیاز به تعمیرات و بازسازی پیدا کرد. در آن تعمیرات، قبر مرحوم زاهد را هم باید می شکافتند.
اما زمانی که قبر را باز کرده بودند، مشاهده شد جنازه ایشان بعد از چند سال همچنان سالم و تر و تازه است و هیچ تغییری نکرده است! »
ادامه دارد.منبع:کتاب آقا شیخ مرتضای زاهد

زندگینامه جناب شیخ مرتضی زاهد(ره)

جناب شیخ مرتضی زاهد - ره - یکی از شخصیتهای بسیار ممتاز و برجسته ای  هستند که در دوره رضا خان سهم بسیار ارزشمند و کم نظیری در تعلیم ، پرورش و زنده نگهداشتن اعتقادات مذهبی مردم  داشتند .

جناب زاهد بر اثر تزکیه نفس به آن چنان درجه ای از نورانیت و صفای باطن رسیده بود  که بسیاری از علمای آن  زمان  مصاحبت با ایشان را مغتنم می شمردند .

اگرچه به دلیل گذشت روزگار و درگذشت بسیاری از شاگردان  و همراهان ایشان دسترسی به زندگینامه و سیره کامل  ایشان ممکن نیست ، اما همین مقدار نیز که توسط مولف محترم کتاب " آقا شیخ مرتضای زاهد " جمع آوری شده مغتنم و بسیار ارزشنمد است .

آشنایی با شخصیت بزرگی که  اگر چه بدلیل پاره ای از ملاحظات تحصیلات خود را تا سطح اجتهاد ادامه نداد ، لیکن در امر تعلیم و تربیت آنچنان درخشان و بی بدلیل عمل نمود که امثال " آقا سید کریم پینه دوز " از محضر ایشان کسب فیض نموده و به مقامی نائل می شوند که امکان ملاقات  قطب عالم  " حضرت حجت ابن الحسن العسگری "  و تشرف پی در پی به خدمت آن وجود مقدس ، برایشان ممکن می گردد .

گرچه  حکایات و نکات رسیده از جناب زاهد نسبت به عظمت شخصیت ایشان بسیار کم و اندک به نظر می رسد ، اما شما به عنوان خواننده این سطور باید با کنار هم گذاشتن همین مطالب بتواند به ادراکی از شخصیت ایشان دست یابید ....

نقل شده است که جناب زاهد بیشترین توشه را از استاد خویش " آیت الله سید عبدالکریم لاهیجی " بر گرفته اند در پایان این گفتار برای بهتر آشنا شدن با این شخصیت بزرگ جا دارد تا با ذکر حکایتی از ایشان نیز یادی کرده باشیم :

آیت الله سید عبدالکریم لاهیجی سالها در نجف اشرف تحصیل و توفیق آنرا داشت تا از محضر یکی از نام آور ترین مجتهدین و فقهای جهان تشیع حضرت آیت الله مرتضی انصاری استفاده ببرد .

او با تلاش و کوششی شبانه روزی یکی از شاگردان ممتاز و برجسته شیخ مرتضی  شده و پس از سالها تحصیل و استفاده از اساتید مختلف به مقام اجتهاد می رسد . کم کم  وقت آن می شودتا به وطن بازگردد و به تبلیغ و ترویج معارف و احکام دین بپردازد ...

ایشان پس از اجتهاد، استفاده از وجوهات شرعیه را بر خود روا ندید و عاقبت به این فکر افتاد تا مدتی به کسب و کار مشغول شود تا خدای متعال خودش گشایشی فراهم کند ، ایشان برای جلوگیری از هر گونه مشکلی به صورت ناشناس به تهران مهاجرت کرده و فقط عده کمی از دوستان نزدیک را از رفتن خود با خبر می کنند  و سپس در مغازه تاجرمومنی بنام حاج ملا حاجی به شاگردی مشغول می شود .

مرحوم شیخ مرتضی انصاری ،از اینکه یکی از بهترین شاگردانش بدون هماهنگی و گرفتن توصیه نامه از نجف به ایران بازگشته بسیار نارحت می شود و همان وقت نامه ای به تهران خطاب به آیت الله ملا علی کنی ارسال می کنند و از مقامات آقا سید عبدالکریم لاهیجی خبر داده و تاکید می کنند سید را دریابند و از وجودش در حوزه علمیه تهران استفاده شایسته ببرند .

بعد از وصول این نامه در تهران و چندین روز چشم انتظاری ، برای وارد شدن سیدی جلیل القدر در لباس و سیمای یک عالم ، دست به جستجوی گسترده ای می زنند اما اثری از سیدی با آن نشانه های داده شده پیدا نمی کنند .
انتظار مرحوم کنی تا شش ماه ادامه می یابد و آن سید نیز با آن همه مقام و درجه علمی و فقهی در حالی که بزرگی و آقایی برایش با پادویی و شاگردی فرقی نداشت به عنوان شاگردی ساده و معمولی مشغول به کار بود .

عاقبت یک روز حاج ملا حاجی نیاز به یک استخاره پیدا می کند شاگردش را صدا می زند و می گوید :
آقا سید ! به خانه آیت الله کنی برو و عرض کن استخاره ای برای من بگیرند و جوابش را هم با عجله برای من بیاور .
سید به راه می افتد و به خانه آیت الله کنی وارد می شود .
آیت الله در حال تدریس بود و جمع کثیری از علما و فضلای تهران در پای درسش نشسته بودند . سید به ناچار جلوی در نشسته و منتظر می شود .

کم کم نسبت به موضوعی که در درس مطرح شده بود حساس و کنجکاو شده و پس از دقایقی بی اختیار همه افکارش با آن بحث علمی درگیر می شود . اشکالی اساسی به ذهنش می آید و موقعیت خود را فراموش می کند و با صدای بلند شروع به اشکال علمی می کند .
نگاههای همه به سوی ایشان برمی گردد و با توجه به لباس ایشان تند تند به او می گویند :
آقا سید ساکت اینجا جلسه درس است ، الان که جای صحبت نیست !

اما آیت الله کنی با تیز هوشی در می یابد که اشکال بسیار علمی و حساب شده است به شاگردانش می گوید :
آرام باشید این اشکال بسیار علمی و حساب شده است و باید برای آن جوابی پیدا کنیم .

ایشان درس را به پایان برده و سید را به نزد خود می خواند و می پرسد :
آقا شما اهل کجا هستید ؟
سید جواب می دهد : اهل لاهیجانم .
آیت الله کنی می پرسد : نام شما چیست ؟
و سید بی خبر از نامه شیخ مرتضی انصاری جواب می دهد : نامم سید عبدالکریم است

برقی در چشمان مرحوم کنی می درخشد سید را با خوشحالی در آغوش می گیرد و بعد از احوالپرسی می گوید :  ما شش ماه است که در انتظار شما هستیم ...

از آنجا که سید در طول این مدت بسیار دقیق و خوب کارهایش را انجام داده بود و هیچ وقت این قدر دیر نکرده بود کارفرمایش از دیر آمدن آقا سید  نگران و ناراحت می شود .
با عجله به سمت منزل آیت الله کنی به راه می افتد و از دیدن شاگردش در کنار آیت الله کنی بسیار تعجب می کند .
با دست و حرکات صورت به سید اشاره می کند که بی ادبی نکند و خودش را کنار بکشد ... و با شرمندگی به آیت الله کنی می گوید :
ببخشید آقا این سید که اینقدر خودمانی آمده و در کنار شما نشسته است شاگرد من است .
حاج ملاحاجی نیز بعد از چند دقیقه ، تمام داستان سید را می فهمد و می خواهد همراه با عذرخواهی دست سید را ببوسد ولی سید فارغ از این دلبستگی ها بود .
برای ملا حاجی این متانت و رفتار سید باورکردنی نبود .
تمام کارها و حرکات سید مثل شاگردهای معمولی بود انگار نه انگار نفسانیت ، غرور و خودبینی در وجودش جایی داشت ...

و این تنها و تنها گوشه ای از زندگی استادی بود که شاگردی چون شیخ مرتضی زاهد را پرورش داده بود ...ادامه دارد.ماخذ:کتاب آقا شیخ مرتضای زاهد